‘Alle begin is moeilijk’ zeggen wij wel eens.
Als je naar de eerste bijbelverhalen kijkt,
zou je kunnen zeggen:
‘Alle begin is mooi’.
In het eerste bijbelboek Genesis zie je dat alles mooi is,
dat het eerste begin heel mooi is.
Het begin van de aarde,
de schepping van de aarde is een prachtig begin:
‘God keek naar alles wat hij gemaakt had
en zag dat het zeer goed was’.

Het boek Genesis gaat over het begin:
1. Het gaat over het begin van de aarde (Genesis 1)
2. Het gaat over het begin van het volk Israël (vanaf Genesis 12)

En het gaat er over dat het begin niet vanzelf is gegaan,
dat de aarde niet vanzelf is ontstaan,
dat het volk Israël geen toevalsproduct is,
maar dat het allemaal voortkomt,
dat het allemaal begonnen is met de Schepper,
de Schepper van Hemel en aarde,
met God zelf.
Met Gods spreken.

Het begint allemaal met Gods spreken!
- God zei: er zij licht, en er was licht! (Genesis 1)
- God zei tegen Abram: ‘Trek weg uit je land,
verlaat je familie, verlaat ook je naaste verwanten,
en ga naar het land dat ik je zal wijzen’ (Gen. 12,1)
en zo is het volk Israël ontstaan.

De boodschap van de bijbel is
dat God telkens weer een nieuw begin maakt.
Nadat het mooie begin al snel verdwenen was,
nadat de ene broer de andere vermoordt,
nadat de aarde bedekt wordt door water in de zondvloed,
nadat mensen niets meer van God wil weten
en zelf baas willen zijn door een toren te bouwen
die tot in de hemel reikt,
lijkt het alsof deze aarde reddeloos verloren is.
Een mislukking,
een project wat tot ondergang gedoemd is.

Maar God maakt telkens een nieuw begin.
Na het verhaal van alle mislukkingen na de mooie schepping,
lezen we van een gezin
wat op weg is van Ur naar Kanaän.
Niets bijzonders,
want er waren zoveel mensen die van de ene plek
naar de andere reisden.
Er liep een belangrijke handelsroute,
van Egypte naar Babel,
die dwars langs de Middellandse Zee in het land Kanaän liep.
En Terach is op weg met zijn zonen Abram en Nachor,
één zoon, Haran is overleden.
Maar de kinderen van de overleden Haran reizen ook mee:
Lot en Jiska.
En de vrouwen van de mannen reizen ook mee:
Saraï, de vrouw van Abram
en Milka, de vrouw van Nachor
Intussen hebben we dan al gehoord dat Sarai
onvruchtbaar is en geen kinderen kan krijgen.
Ze zijn op weg naar Kanaän,
maar zover komen ze niet,
want ze blijven plakken in Charan.
Waarom?
Het wordt niet verteld,
maar reizen deed je in die tijd niet voor je plezier,
maar om inkomsten uit de handel te verkrijgen,
of om voedsel voor je vee te vinden.
En waarom zou je verder trekken als je voldoende voedsel hebt
en als je voldoende inkomsten hebt?

En dan, daar in Charan,
spreekt God tot Abram:

1 ¶  De HEER zei tegen Abram: ‘Trek weg uit je land, verlaat je familie, verlaat ook je naaste verwanten, en ga naar het land dat ik je zal wijzen.
2  Ik zal je tot een groot volk maken,
ik zal je zegenen, ik zal je aanzien geven,
een bron van zegen zul je zijn.

Hoe heeft de Here God tot Abram gesproken?
Letterlijk met een hoorbare stem?
Of in een droom?
Of in een visioen?
Het staat er allemaal niet bij.
Er staat alleen dát God gesproken heeft.
En daar hoeft geen misverstand over te bestaan.
Het is God zelf die spreekt tot Abram!
En dat moet voor Abram heel duidelijk geweest zijn,
dat de Schepper van hemel en aarde tot hem sprak.
Hoe dat geweten heeft?
Ook dat wordt weer niet verteld.
Er wordt heel veel niet verteld in dit verhaal.
Je zou je toch kunnen voorstellen
dat Abram niet weet wat hem overkomt.
Een stem, een droom, een visioen,
een boodschap dat hij op weg moet gaan naar Kanaän.
Dat hij zijn land en zijn familieleden moet verlaten.
Abram,
ben je wel goed bij je hoofd?
Hou je jezelf niet voor de gek?
Zit de onrust van je nomadenbestaan je niet in het bloed?
Kun je het niet meer aan om langer op één plek te blijven,
en wil je verder?
Abram, wat maak je ons nu toch wijs,
met het spreken van een God?
Je kunt je voorstellen dat hij dat tegen zichzelf heeft gezegd,
je kunt je voorstellen dat Saraï,
zijn andere familieleden dat tegen hem hebben gezegd,
toen hij vertelde dat ze verder gingen reizen,
dat ze naar Kanaän gingen,
omdat God die opdracht aan hem gegeven had.

Heel veel wordt niet verteld.
Maar het zou misschien allemaal maar afleiden
van het belangrijkste wat hier verteld wordt!
Hier lezen we over het begin van het volk Israël,
hier lezen we over de ontstaansgeschiedenis van het volk Israël.
Hier lezen we dat het volk Israël niet ontstaan is
als een toevalsproduct.
Nee,
net zoals de schepping van de wereld niet een toevalsproduct is,
zo is Israël ook geen toevalsproduct.
Abram wordt geroepen en dáár begint Israël.
En Abram wordt geroepen met een bedoeling:
2  Ik zal je tot een groot volk maken,
ik zal je zegenen, ik zal je aanzien geven,
een bron van zegen zul je zijn.
3  Ik zal zegenen wie jou zegenen,
wie jou bespot, zal ik vervloeken.
Alle volken op aarde zullen wensen
gezegend te worden als jij.’

In andere vertalingen staat deze laatste zin als:
In jou, door jou zullen alle volken op aarde gezegend worden.

Abram, Israël als instrument van God
om anderen te zegenen!
Geen toevalsproduct,
maar door God in het leven geroepen met een bedoeling,
met een doel!!
(zegen: het goede)

Wij zijn  geen toevalsproduct,
dát is de boodschap van Genesis,
dat is de boodschap van de bijbel,
dat is de boodschap van het geloof…..
Israël in de eerste plaats,
wij als gelovigen uit de heidenen:
geen toevalsproduct.

Soms lijkt het leven van toevalligheden aan elkaar te hangen…
Tijdens onze vakantie reden we op de snelweg,
op weg naar Taize.
En opeens, midden in Frankrijk,
gaat er een rood lampje branden,
met een hele scherpe pieptoon,
die er geen misverstand over laat bestaan:
dit is niet goed.
Ik zat achter het stuur,
Willie zat naast mij.
Het autoboekje er maar bij gepakt,
en het bleek dat er problemen waren met het koelwater.
En het advies werd gegeven om zo snel mogelijk te stoppen….
Ja, wat doe je? Moet je direct op de vluchtstrook gaan stoppen?
Op de tolweg waren ook kleine inhammetjes,
daar maar direct stoppen?
Niet  helemaal duidelijk hoe het met de temperatuur
van de auto op dat moment gesteld was,
onze temperatuur en stress liep direct ook omhoog….
We reden op dat moment samen met vrienden,
die iets voor ons reden.
Eerst hen maar gebeld met de mobiel
en afgesproken dat we bij de eerste parkeerplaats
van de snelweg zouden gaan.
Dat deden we.
We parkeerden naast een caravan.
En onze vrienden begroetten deze Nederlanders allerhartelijkst,
en maakten direct een praatje.
Bleken het dorpsgenoten te zijn die ze kenden,
en wat bleek:
deze man was automonteur….
Wat toevallig….
Hij heeft ons heel goed kunnen helpen,
en daarna zeiden we:
dit is een knipoog van boven.
Dit is geen toeval….

Zo voelde dat daarna heel duidelijk.
Als je er later over gaat nadenken,
dan is het voor mij in ieder geval niet meer zo duidelijk.
Als de motor echt helemaal kapot was gegaan,
als we de bestemming niet hadden kunnen bereiken,
had God dan niet geknipoogd?
Had hij dan zitten slapen en zijn ogen dicht gehouden?

Het is lang niet altijd eenvoudig om aan te geven
hoe,
en op welke manier God betrokken is op ons leven.
In de bijbel zie je dat trouwens ook,
dat er heel veel vragen gesteld worden aan God,
waar hij is,
hoe hij betrokken is op het leven van Israël.
In ieder geval,
Israël heeft het heel duidelijk,
dat het begin van hun leven geen toevalsproduct is.
Dat daar het spreken van God achter zit.
Genesis:
De boodschap is dat het begin van het leven
geen toevalsproduct is,
dat hoe toevallig misschien ook ons leven is ontstaan,
dat toeval nooit het belangrijkste woord is…

Israël – toevallig ontstaan?
Een strookje land,
wat telkens weer tussen de grootmachten vermalen wordt,
heen en weer bungelt tussen de machten …
Tussen Egypte, tussen Babel en Assyrië.
Nee,
de oorsprong van Israël is:
je bent geroepen door God….
‘Abram, ga weg uit je land….’
En Abram gaat op weg!!!

Wij hebben in onze moderne tijd beste wel moeite
met het directe speken van God.
Over zijn spreken,
over zijn betrokkenheid bij ons leven.
Een mooie illustratie kwam ik tegen bij Nico ter Linden.
Hij vertelt het verhaal van Abram op een basisschool.
Hij vertelt het verhaal over de roeping van Abram.
Ter Linden schrijft:
‘Net wilde ik gaan vertellen wat God tegen Abram zei,
toen een klein jongetje achter in de klas zijn vinger opstak
en vroeg:
‘Zegt God nóg wel eens wat?’
Daar sta je dan, schrijft Ter Linden.
Doctorandus in de theologie, kersvers godgeleerde,
en je bent niet eens halverwege je eerste zin
of een kwajongen
brengt je in de grootste verwarring
met een allersimpelste vraag:
‘Zegt God nog wel eens wat?’

Dat zijn ook de vragen die zeker in de laatste eeuwen
naar boven zijn gekomen.
Hoe houdt God zich bezig met deze wereld.
Zegt Hij nog wel eens wat?
Of trekt Hij zich terug?

Dat laatste eeuwen is die gedachte omhoog gekomen,
door zogenaamde ‘godgeleerden’.
We noemen dat de stroming van het Deïsme.
God, zeggen ze,  heeft alles gemaakt.
Maar dat wil niet zeggen dat hij zich met de aarde blijft bemoeien.
Je moet God meer zien als een klokkenmaker.
Nadat de klok gemaakt is hoeft de klokkenmaker
zich niet meer te bemoeien met het product.
Het tikt vanzelf wel verder.
God heeft de aarde gemaakt,
en nu moeten mensen er maar het beste van maken.
En als reactie daarop,
hebben gelovigen vast willen houden aan Gods
betrokkenheid op deze aarde.
En soms is dat weer helemaal doorgeslagen naar de andere kant.
Dan lijkt God op iemand die aan de knoppen zit,
zoals iemand radiografisch een auto,
of een bootje of een vliegtuigje bestuurd.
Prachtig om te zien trouwens,
prachtig speelgoed…..
Maar dan zijn mensen niet meer dan marionetten,
als God aan de knoppen zit.

Nee,
laten we een nog een keer naar het verhaal van Abram kijken,
want dan zie je dat beide manieren niet overeenstemmen
met de manier waarop God met mensen omgaat.

Heel interessant in het verhaal van Abram
is dat hij ook een marionet lijkt.
Je leest nauwelijks iets over zijn gevoel,
over de gesprekken die gevoerd zijn
over de keuze van wel of niet weggaan.
Hij lijkt een marionet,
maar is dat niet!
Het is zijn keus om te gaan.
Het is zijn keus om te vertrekken.

Heel boeiend is om te zien wat er gebeurt,
nadat Abram is vertrokken!
Dan komt hij aan in Kanaaän,
bij Sichem,
en hij ziet dat het land bewoond is door de Kanaänieten.
Mooi is dat:
je verlaat alles wat je hebt om ergens anders te gaan wonen,
dat is je beloofd door de God van hemel en aarde.
En dan blijkt dat je daar nog niet kunt wonen,
omdat er andere mensen wonen…
Hoe zit dat dan?

Dan lezen we:
7  Maar de HEER verscheen aan Abram en zei: ‘Ik zal dit land aan jouw nakomelingen geven.’ Toen bouwde Abram op die plaats een altaar voor de HEER, die aan hem verschenen was.

God laat Abram niet alleen!
Op het moment dat de weg dood lijkt te lopen voor Abram,
verschijnt Hij aan hem.
Hij herhaalt zijn belofte dat dit land aan hem gegeven zal worden.
Maar nu nog niet.
De belofte wordt nog iets meer uitgelegd.
Je zou kunnen zeggen:
de belofte wordt uitgesteld….
Maar bij God is uitstel geen afstel……..

En wat doet Abram?
‘Toen bouwde Abram op die plaats een altaar voor de Heer,
die aan hem verschenen was’.
Abram zal stenen gepakt hebben,
die daar in overvloed te vinden zijn,
en roept tot God.
Hij gaat antwoorden…..

Hier ontstaat contact,
hier ontstaat een wederzijds contact,
RELATIE
tussen Abram en God.
Abram is helemaal geen marionet,
is helemaal geen radiografisch bediend mens.
Nee,
hij is mens,
mens die in contact met zijn Schepper komt te staan….
Hij bezit nog niets,
hij heeft het land nog niet in bezit,
hij heeft nog geen kinderen,
maar hij gelooft in God,
dat die God zal doen wat hij belooft heeft.
En hij trekt verder…..
Hij bezit niets,
hij is nog steeds een reiziger,
zonder enig bezit…….

Als wij dit lezen,
en als het volk Israël dit verhaal leest,
mag er een lampje gaan branden…..
Wij zijn geen toevalsproducten.
Hoe toevallig het begin van ons leven
ook mag zijn.
Hoe mooi,
of hoe ingewikkeld het begin van ons leven ook is.
Het begin van ons leven is gewild,
en er is een bedoeling met ons leven…
Deze verhalen zijn bedoeld om een lampje te laten branden.
Nee,
daar ben je niet altijd blij mee misschien.
Toen het lampje in onze auto ging branden waren wij
daar niet blij mee….
De monteur op de parkeerplaats zei echter:
‘Wees blij dat het alarmsysteem van je auto het goed doet,
dat het lampje inderdaad ging branden,
want anders was je doorgereden
en had je alles kapot gereden’….

De oorsprongsverhalen zijn bedoeld om een lampje
te laten branden.
- Wij zien niet toevallig hier.
- Gods wil ons zegenen,
wil niet dat we voor onszelf leven,
voor ons eigen geluk,
voor ons eigen plezier,
maar wil dat wij doorgeven,
dat wij de stem van God horen,
en daardoor anders in het leven staan.

Abram had helemaal niets,
toen hij in Kanaän kwam,
alleen Gods belofte.
Wat hebben wij op zak?
Wat hebben wij aan bezittingen?
Aan geloofswaarheden waar niemand aan mag komen…
Wat moeten wij loslaten
om echt de stem van God te kunnen horen?

Welke lampjes laat dit verhaal bij ons branden?
Of je ervan schrikt,
er onzeker van wordt,
blij van wordt,
weet dat ze bedoeld zijn om je contact te verdiepen,
je zegen in dit leven,
dat is contact met Hem,
te laten toenemen.
En Hij staat aan het begin, en laat je nooit los.
Amen.