In Psalm 84 is een pelgrim aan het woord.
Iemand die op weg is naar Jeruzalem.
Eén of meerdere keren per jaar tijdens de grote feesten,
o.a. het Paasfeest,
trok men, vaak in groepsverband met mensen uit dezelfde plaats
naar Jeruzalem.
We hebben samen Psalm 122 gezongen:
‘Hoe zijn de stammen opgegaan.
Hier gingen ons de voeten voor,
der pelgrims, die de Heer verkoor,
hier, waar uw heil’ge muren staan!
Jeruzalem dat ik bemin,
wij treden uwe poorten in,
naar ’s Heren woord, om zijns naam ere!’

De dichter van Psalm 84 is iemand die op weg is naar de tempel,
en die ontzettend verlangt om daar te zijn.
‘Hoe lieflijk is uw woning,
Heer van de hemelse machten.
Van verlangen smacht mijn ziel
naar de voorhoven van de Heer.
Mijn hart en mijn lijf roepen
om de levende God’.
In de vertaling van de Naardense Bijbel
wordt het nog sterker uitgedrukt:
Mijn ziel is bezwijmd,
ja vergaan van verlangen naar de voorhoven van de Ene;
mijn hart en mijn vlées jubelen het uit tot de God die léeft!

Dat is héél intens,
dat is heel diep.

Wat maakt de tempel dan zo bijzonder,
dat men er een pelgrimstocht voor over heeft,
soms meerdere keren per jaar?
(soms dagen en dagen reizen te voet!!!)
En wat maakt het dat er zo’n ongelooflijke
diepe gevoelens en verlangens losgemaakt worden,
om in die tempel te zijn?
Het is nauwelijks in te denken voor ons,
westerse christenen,
wat dit betekent moet hebben voor Joodse gelovigen.
Ik ben een aantal keer in Israël geweest.
En dan je ook altijd naar de klaagmuur,
de plek waar Joden komen om te bidden.
Iedereen van ons zal daar ook wel eens een plaatje van hebben gezien.
Een muur met hele grote stenen,
waar Joden komen om te bidden,
en vaak briefjes in de muur stoppen.
Het is een ongelooflijke belangrijke plek voor hen.
Als ik er sta vind ik het een bijzondere plek,
juist omdat je proeft dat het voor de Joden
een hele heilige plek is,
waar intens gebeden wordt,
. orthodoxe joden
. intense van Ps. 84 zie je door het intense bidden
met heel hun lichaam…
waar het contact met God gezocht wordt.
Als protestantse gelovige heb ik zelf met de plek
als godsdienstige plek niet zoveel.

Waarom is die plaats zo belangrijk?
Die muur is een overblijfsel van de tempel die in 70 n. Chr
door de Romeinen verwoest is.
Heel Jeruzalem is platgebrand alweer bijna 2000 jaar geleden,
maar die muur is om de een of andere rede blijven staan.
Alleen al een overblijfsel van de tempel is ongelooflijk belangrijk,
slechts een muur….
Laat staan hoe belangrijk die tempel zelf geweest moet zijn
voor de Joden.
Dat is nauwelijks voor te stellen.
Het is dan ook de vraag of wij Psalm 84 echt kunnen begrijpen….

In deze Psalm gebruikt de dichter beelden
waardoor wij wellicht wel dichter bij kunnen komen,
bij de beleving van een pelgrim.
In vs. 4,5 lezen we:
Zelfs de mus vindt een huis
en de zwaluw een nest
waarin ze haar jongen neerlegt,
bij uw altaren, Heer van de hemelse machten,
mijn koning en mijn God.
Gelukkig wie wonen in uw huis,
gedurig mogen zij u loven’.

De beelden die hij gebruikt geven iets aan over zijn gevoel,
over zijn beleving bij de tempel,
over de betekenis van de tempel voor zijn leven.
Die beelden ontleent hij aan wat hij ooit in de tempel meemaakte.
Hij heeft in dat grote gebouwencomplex de musjes zien vliegen,
hij heeft de zwaluwen gezien,
die er hun nestjes maakten aan de rand van de gebouwen.
In dat immens grote complex,
met tijdens de feestdagen wel duizenden mensen
die daar krioelen om elkaar heen.
Met de offerdieren die verkocht werden.
Je kunt er helemaal in verdrinken
en je kunt je daar een klein mensje voelen
in die grote gebouwen en tussen die duizenden mensen.

Maar deze dichter voelt zich er thuis!
Het zijn de beelden van een veilig nest die hij schildert.
De beelden van een veilig nest,
van een thuis komen bij hem boven.
De tempel is de plek waar je het meest dicht bij God bent.
Daar is het heilige der heilige,
waar de hogepriester één keer per jaar binnen mag gaan.
Daar zijn de priesters die de offers brengen aan God,
daar zijn de priesters de mensen
die de verbinding vormen met de heilige plek,
waar God woont.
En bij God,
de Schepper van hemel en aarde,
daar kom je vandaan.
Dat is je Schepper.

Terwijl ik deze preek maakte
en achter mijn bureau zat,
kwam er een klein poesje van een paar maandjes oud
aan  mijn voeten liggen.
Het zoekt de warmte en een veilig holletje tussen mijn voeten…
En het is niet gek,
toen wij hem een paar weken geleden ophaalde,
lag hij met zijn broertjes en zusjes,
stijf geklemd tegen elkaar in een veilig nestje.
En wij hebben hem daaruit meegenomen.
En geen wonder dat dat kleine poesje zoekt
naar warmte,
naar veiligheid en naar beschutting.

Wij als mensen komen uit de veilige baarmoeder,
de veiligste plek die wij ooit op aarde hebben gehad.
En dan is er,
als het goed is,
de veiligheid van een moeder,
de geborgenheid,
de warmte,
het veilige nest van moeder en vader,
van het gezin waarin je opgroeit.
En langzamerhand groei je groter,
word je wereld groter,
en als het goed is mag je je ontwikkelen tot een volwassene.
Maar het verlangen naar de plek waar je vandaan komt,
de veilige baarmoeder,
het veilige nest,
draag je als mens levenslang mee.
Je kunt het stoer weg willen stoppen,
en soms als je los wilt komen in de pubertijd
zet je je daar ook extra tegen af,
maar het verlangen naar een veilige plek
is iets wat elk mens met zich meedraagt.

In het geloof gaan we nog een stap verder:
Er is nog een diepere plek van veiligheid mogelijk!
En de diepste plaats waar wij vandaan komen,
dat is bij onze Schepper vandaan.
Bij God die ons gemaakt heeft.
En daarom is de meest veilige plek in het leven
in de buurt van God, onze Schepper.
En daarom gebruikt deze pelgrim denk ik ook deze beelden.
Deze beelden die een veilig nest tekenen.
En eigenlijk zou hij er wel altijd willen zijn,
eigenlijk zou hij er wel altijd willen blijven,
op die veilige plek in de tempel.
Vs. 5: ‘Gelukkig wie wonen in uw huis,
gedurig mogen zij u loven’.

Grootste veiligheid:
zoals je leven bedoeld is,
in verbinding met je Schepper,
die groot is,
die hoog verheven is,
waar je vandaan komt.
Je oorsprong ligt in de baarmoeder van je biologische moeder,
ligt in het nest waar je opgroeide.
Maar je mag in je leven nog veel meer ontdekkingen doen,
je komt uit een nog groter verband voort,
je hebt een nog hogere en een nog diepere afkomst:
je komt bij de Schepper van alles wat er is vandaan!
En Hij wil zich met je bemoeien.
Hij wil zich met jou verbonden weten.
Met Israël als volk,
maar ook met jou als individu,
als persoon!!

En dan komt er een hele belangrijke zin,
in vers 6:
‘Gelukkig wie bij u hun toevlucht zoeken,
met in hun hart de wegen naar u’.

Ik denk dat dit een kernzin is,
die ons als westerse christenen,
die zo ver af kunnen staan van de pelgrim
die optrekt naar Jeruzalem,
kan verbinden met deze pelgrim!

Want ook deze pelgrim weet dat God niet alleen in Jeruzalem woont,
maar dat ook zijn hart,
de diepste dingen in het leven worden beïnvloed,
worden aangeraakt door zijn Schepper!
‘Met in hun hart de wegen naar u’.
Niet alleen in de tempel is hij dichtbij God,
maar ook in zijn hart heeft God
iets gedaan,
wordt hij beïnvloed door zijn Schepper.
En wij als christenen,
mogen weten dat Jezus heeft gezegd
dat hij de tempel zal afbreken in drie dagen
weer zal afbreken en weer zal opbouwen.

Christenen hoeven niet meer naar de tempel,
om daar dichtbij God te zijn.
Maar God heeft de tempel in ons hart gebouwd,
waar Hij wil wonen.
Priesters zijn niet meer nodig als tussenpersonen
die offers brengen,
omdat Jezus eens en voorgoed zijn leven als offer heeft gegeven.
Hij heeft zijn leven gegeven,
Hij is opgestaan uit de dood.
Hij heeft dat nieuwe leven door zijn Geest
in ons hart uitgestort.
Ons hart,
het diepste van het diepste wat er in ons leeft,
aan gedachten,
aan gevoelens,
aan angsten,
aan blijdschap,
aan dromen,
aan verwachtingen,
dáár,
op die plek
met ook zoveel geheime kamers
voor anderen
en ook voor onszelf,
op die plek wil God wonen.
God wil daar thuis zijn.
Hij wil bij ons thuis zijn.

Je zou een zwart-wit tegenstelling kunnen maken:
In het O.T.,
in de tijd voor Jezus er was,
woonde God in de tempel,
en waren het de priesters en de hogepriester
die dichtbij God  mochten komen.
En als die priesters en die gelovigen
God niet meer dienden zoals het hoorde,
stuurde God profeten,
tot wie hij persoonlijk sprak,
die hij tot zijn boodschappers maakte.

En nu,
in het N.T.,
na de komst van Jezus,
na de uitstorting van de Geest,
komt God tot iedereen,
en wil God zelfs in ons persoonlijk leven aanwezig zijn.

Betekent dat dan dat we de verhalen uit het O.T. kunnen vergeten?
Dat we de Psalmen kunnen schrappen,
dat wij verder zijn dan deze gelovigen?
Dat wij verder zijn dan de pelgrim uit Psalm 84,
omdat hij nog een tempel nodig had,
en dat wij dat niet meer nodig hebben,
omdat wijzelf Gods tempel mogen zijn,
waarin de heilige Geest woont?

Ook is er veel veranderd sinds de komst van Jezus,
maar ook wij blijven pelgrims,
met zoals vers 6 dat zo treffend zegt:
‘met in hun hart de wegen naar u’.
Ook al woont Jezus in ons hart,
dat wil nog niet zeggen dat wij als gelovigen er nu al zijn.
Dat het leven nu al volmaakt is,
dat wij nu al teruggekeerd zijn in de baarmoeder van onze Schepper.
Nee,
zover is het nog niet.
Pas als het hemelse Jeruzalem er is,
als de tent (woonplaats) van God zal neerdalen op deze aarde,
dan pas zal de volmaaktheid aangebroken zijn.
Als gelovigen mogen wij in aanraking komen
met die volmaaktheid.
Maar wij blijven pelgrims,
die op weg zijn,
die er nog niet zijn,
die te maken hebben met tekort,
met pijn,
met verdriet.
Het is zoals de grote theoloog Karl Barth
in zijn uitleg over de brief aan de Romeinen
meerdere malen schrijft:
in contact met Jezus ontdek je ook
dat er een gapende leegte is in ons leven.
Een gapende leegte.
Juist als je in verbinding met Jezus komt,
ontdek je hoeveel er nog niet is zoals het hoort te zijn.
Hoeveel er onvolmaakt is,
in deze wereld,
maar niet te vergeten: ook in het leven van jezelf….
‘Een gapende leegte’.

Dubbele werkelijkheid die er met geloven in je leven komt:
‘En je ontdekt dat er volmaaktheid is,
die zijn oorsprong heeft in de baarmoeder van God zelf,
waar je uit voortkomt.
En je ontdekt een gapende leegte,
omdat het nu nog niet zover is’.

Het grote verschil is dat je als pelgrim op weg mag zijn.
Dat je niet weg hoeft te zakken in het moeras van de moedeloosheid,
van het wordt alsmaar slechter,
van ‘het wordt toch nooit wat’.
Nee,
je mag op weg zijn naar Jeruzalem,
je mag op weg zijn naar Jezus,
telkens weer.
En er mogen momenten in je leven
(wat trouwens per persoon heel verschillend is,
en wat heel verschillend beleefd wordt!!!)
dat je even de hemel op aarde mag proeven,
dat je even in de tempel mag zijn,
waar je je veilig thuis mag weten,
waar je je nestgeuren herkend.
Waar je even de hemel op aarde ervaart.

Maar de meeste tijd van je leven ben je op weg naar Jeruzalem.
Maar dat tekent wel je leven,
dat je op weg bent,
dat je een doel hebt.
Vgl. vs. 6-8
Gelukkig wie bij u hun toevlucht zoeken
met in hun hart de wegen naar u.
Trekken zij door een dal van dorheid,
het verandert voor hen in een oase;
rijke zegen daalt als regen neer.
Steeds krachtiger gaan zij voort
om in Sion (Jeruzalem) voor God te verschijnen.

Hoe dor het dal ook is,
hoezeer God ook afwezig is,
zelfs het dal van dorheid kan veranderen in een oase.
Ook weer beeldtaal natuurlijk.
Dat dal van dorheid zal niet opeens groen geworden zijn,
toen de pelgrims erdoorheen trokken.
Maar in de beleving van de dichter heeft het opeens een andere kleur
gekregen.
Hoe dor, hoe vreselijk en hoe moeilijk de omstandigheden
van zijn pelgrimstocht ook zijn geweest,
het vooruitzicht om op weg te zijn,
om op weg te zijn naar het veilige nest van de tempel,
kleurde alles anders.
De omstandigheden van zijn leven bepaalden niet zijn leven,
maar de weg naar God toe,
dát bepaalde ten diepste zijn leven.

Let wel op:
Een van de mooiste dingen in het leven van pelgrims,
dat de omstandigheden niet langer je leven bepalen.
Maar het is een ervaring,
een rijke ervaring,
maar je kunt die niet opleggen aan anderen.
Het is geen geloofswet die je aan anderen op kunt leggen:
zo van:  je omstandigheden van verdriet en pijn zijn niet zo belangrijk,
want als je met God leeft dan is dát het belangrijkste.
Het  mooiste van het geloof
wordt dan vreselijk misbruikt,
dan worden mensen miskend in hun diepste gevoelens,
in hun diepste mens-zijn.
Er zijn ook heel wat andere Psalmen te lezen,
over mensen die het niet weten,
die het uitschreeuwen naar God,
die radeloos zijn….

Dat de omstandigheden gekleurd worden door je geloof,
dat is een proces,
waarin het gebed een hele belangrijke plaats inneemt!!
Elke Psalm is een gebed,
en in sommige gedeeltes van een Psalm
komen hele directe gebedsregels voor.
Dat is in onze Psalm vs. 9-11
Heer, God van de hemelse machten, hoor mijn gebed,
luister naar mij, God van Jacob.
God, ons schild, zie naar ons om,
sla goedgunstig het oog op uw gezalfde.
Beter één dag in uw voorhoven
dan duizend dagen daarbuiten,
beter op de drempel van Gods huis
dan wonen in de tenten der goddelozen.

Op de drempel,
zelfs als je je niet helemaal thuis ontvangen weet,
zelfs als je er niet helemaal bij kunt komen,
dan nog is het veel beter zo te leven,
dan je te vermaken met de dingen van dit leven.
Het diepste van dit leven is dat je pelgrim bent,
dat je op weg mag zijn met Jezus,
dat je juist door zo te leven,
volwassen mens mag zijn,
en steeds meer mag worden.

Dat is niet terugtrekken in je veilige holletje van de baarmoeder,
van een kerk,
maar dat je op weg mag zijn.
Nee,
je mag eerlijk zijn dat je als mens een veilige plek nodig hebt,
dat je een veilige plek bij elkaar als mensen nodig hebt,
waar je jezelf mag zijn,
waar je tegengesproken kunt worden,
zonder aan de kant gezet te worden.
Waar je echt een thuis mag weten,
in de veilige plek bij elkaar,
bij God.
Wij houden ons niet groot als gelovigen,
zeker,
we hebben die plek nodig.
Maar we trekken ons er niet in terug.
We zijn altijd op weg,
we zijn altijd onderweg in dit leven.
Zoals in de laatste verzen van deze Psalm zo mooi staat:
‘Want God de Heer, is een zon en een schild
Genade en glorie schenkt de Heer,
zijn weldaden weigert hij niet
aan wie onbevangen op weg gaan.
Heer van de hemelse machten,
gelukkig is de mens die op u vertrouwt.
Amen.