Als je op reis gaat,
dan weet je dat er obstakels kunnen zijn,
onvoorziene omstandigheden.
- files
- wegomleidingen
- pech
- openbaar vervoer: uitval van treinen

Het verhaal van Abram is het verhaal van een reis.
Ook een verhaal van obstakels.
God bouwt als het ware de obstakels zelf al in.
Hij kiest een man uit om tot een groot volk te worden,
die moet op reis gaan
naar een land wat hem door God beloofd is.
Maar die man heeft een vrouw die geen kinderen kan krijgen.
Hij belooft die man een eigen land,
maar in dat land wonen op dat moment nog andere mensen.
Hij krijgt een rondleiding door dat land,
hij trekt door het land heen,
en komt dan uiteindelijk aan in het zuidelijkst gedeelte: de Negev woestijn.
Ondertussen is die God opnieuw aan Abram verschenen,
Hij laat hem niet alleen!
Ontroerend om te zien dat juist op het moment dat Abram
alle reden zou hebben om zich af te vragen hoe het nu zit
met die belofte die God tegen hem gezegd heeft,
een eigen land met eigen nakomelingen,
terwijl er andere mensen wonen,
dan verschijnt God aan hem.
En Abram bouwt daar dan een altaar om God aan te  roepen,
om hem te dienen.

Op grond van Gods spreken is hij op weg gegaan,
met zijn vrouw Sara,zijn neef Lot,
zijn slaven en slavinnen en zijn vee.
Hij is een rijke bedoeïenensjeik
bezittingen genoeg.
Maar een eigen land bezit hij nog niet,
nageslacht, eigen kinderen heeft hij ook nog niet.
God heeft dat wel allemaal beloofd,
maar nú is het er nog niet.
En gelukkig laat God hem niet alleen,
door aan hem te verschijnen als hij in Kanaän aankomt.
God maakt het Abram duidelijk:
ook al komt de belofte die ik gedaan heb niet direct uit,
ik laat je niet in de steek,
de belofte die ik gedaan heb staat nog steeds overeind.
Abram,
hij bezit nog niets van de beloftes die hij ontvangen heeft.
Straatarm,
en toch steenrijk…

- Hoeveel je mist,
hoe anders het leven gaat,
hoe leeg je handen zijn,
maar als God dichtbij je is,
dan is dat de beste plek in het leven.
En die heeft Abram!!

Maar er komt al heel snel een moment,
dat de vragen alsmaar sterker worden.
Er breekt hongersnood uit in het land.
Zoals zo vaak in deze gebieden,
waar men in de droge vlaktes afhankelijk is van de regenval.
Vergelijk het met de Sahara in Afrika.
Geen regen een tijdlang
betekent ook een tijdlang geen eten.
Mooi land is dat wat God beloofd heeft.
Ze komen uit het land van de rivieren,
waar altijd eten was,
omdat er altijd water was.
Hoe anders is het beloofde land,
in plaats van rijkdom is er hongersnood….
Een mooi land is dat wat beloofd is….

Geen stem,
geen wijze raad…..
Hij staat er helemaal alleen voor..
Wat moet hij doen?
Zoals ieder verstandig mens op dat moment zou doen:
zorgen dat je voedsel krijgt.
Misschien heeft hij nog wel gewacht tot het moment dat God zou spreken,
dat hij aanwijzingen zou krijgen wat hij moest doen,
maar niets…
het blijft stil,
geen enkele stem klinkt,
geen droom wordt gevuld met aanwijzingen,
het blijft stil,
doodstil.

Wat te doen?
Abram moet overleven.
Abram moet zorgen dat zijn vrouw en zijn neef
en zijn slaven en slavinnen, zijn dieren te eten krijgen…
Goede raad is duur,
de enige uitweg is: Egypte.
Zoals later de zonen van Jakob naar Egypte gaan om daar eten te halen.
Egypte heeft de rivier de Nijl,
en het water zorgt ervoor dat daar altijd eten is,
voldoende voedsel om ook als er misoogsten zijn toch nog te overleven.

Uitleggers kunnen wel zeggen:
In vs. 12 nbv: ‘Abram trok naar Egypte’,
dat moet vertaald worden met  ‘afdalen naar Egypte’.
Letterlijk geografisch afdalen,
maar het is ook figuurlijk afdalen: het is  een afgang…
Je zoekt je heil bij het heidense Egypte,
bij de vleespotten van Egypte
en niet bij God,
die juist zo bijzonder zijn beloftes heeft doorgegeven,
die verschenen is aan Abram.
Maar ja,
die God heeft niets meer van zich laten horen…
Tot hoe lang kun je wachten?
Tot je er dood bij neervalt?
Dan weet je zeker dat de belofte van God niet uitkomt.

En zo gaat Abram op weg,
alleen…..
Er is één probleem,
zijn vrouw Sara.
Nou ja,
niet zijn vrouw is het probleem, maar dat ze zo knap is,
dat is het probleem…
-  ‘Sara’
- ‘Ja, Abram’
-  ‘Sara, als ze daar straks vragen of jij mijn vrouw bent,
dan moet je maar zeggen dat je mijn zuster bent, dat lijkt me beter.
Is dat goed?’
- ‘Ja, Abram, dat is wel goed’

Zwijgend rijden ze verder.
Het is een verstandige afspraak. Want wat moeten ze?
Ze zitten lelijk klem.
Hongersnood achter hen, Egypte met alle gevaren vóór hen.
Gevangen tussen twee ijzeren tangen.
En wie niet sterk is, moet slim zijn.

Abram had het goed gezien…
Het gaat precies zoals Abram voorzien had.
De Egyptenaren komen op Sara af.
En Farao pikt zijn vrouw in,
en overlaadt hem met geschenken….
Schadevergoeding zou je kunnen zeggen voor geleden verlies:
hij kreeg schapen en geiten,
runderen, ezels, slaven en slavinnen,
ezelinnen en kamelen.

In de loop van de eeuwen is er heel verschillend aangekeken
tegen deze leugen van Abram dat Sara niet zijn vrouw
maar zijn zuster is.
Is het een  leugentje om bestwil?
Je zou het zelfs positief kunnen duiden:
Abram wil God een handje helpen.
de belofte moest toch uitkomen?
Als Abram vermoord zou worden
zou de droom als heel snel voorbij zijn…..
Dat Abram een eigen volk zou krijgen,
zal met Sara toch moeilijk te realiseren zijn….
Sara, ze is toch niet vruchtbaar,
misschien heeft God een ander plan voor ogen
dan met Sara?
(Later zal Abram aan God vragen of zijn knecht Eliëzer
misschien de belofte moet overnemen van Abram,
samen met Sara bedenkt hij nog later weer een ander plan,
om via een slavin een kind te krijgen,
wat ook nog zo gaat als Ismaël geboren wordt)
Maar God blijft vasthouden aan zijn plan,
wat Abram ook bedenkt.

Of is Abram gewoon een regelrechte leugenaar.
hij liegt en hij bedriegt.
Hij wilde blijven leven…
Misschien wel begrijpelijk,
wie wil er niet overleven,
maar het is toch gewoon zijn  egoïstische overlevingsdrang?
Hoe vaak liegen wij niet,
stellen de werkelijkheid soms mooier voor dan die is?
Ook dat is liegen.
Omdat we vaak bang zijn dat andere mensen ons niet mogen,
of ons niet aardig vinden…….
Wij liegen vaak uit angst,
en dan niet eens zoals bij Abram uit angst om ons leven te verliezen…
Wel begrijpelijk,
die leugen,
maar een leugen blijft een leugen…

Het begon zo mooi:
Toen God tegen hem sprak,
ging hij op weg.
Wat een geloofsdaad,
om zomaar te vertrekken,
op weg naar het onbekende land.
Maar nu,
we zijn nog maar net op weg in het verhaal,
valt  ook Abram door de mand.
Hij loopt God voor de voeten met zijn plannen,
hij durft niet te wachten….
En van het een komt het ander: hij liegt tegen Farao.

Farao wordt getroffen door plagen
die God zendt,
zoals een latere Farao getroffen zal worden door 10 plagen,
wanneer hij het volk Israël niet wil laten gaan uit Egypte.
Deze Farao,
hij is verontwaardigd,
boos op Abram.
‘Wat hebt u mij aangedaan?’
zei hij.
‘Waarom hebt u me niet verteld dat ze uw vrouw is?’
‘Waarom hebt u gezegd dat ze uw zuster is?’
Nu heb ik haar tot vrouw genomen.
Hier is uw vrouw weer,
neem haar mee en verdwijn!’
En zo komen Abram en Sara met de schrik vrij,
wat een geluk.
Nou ja geluk,
het is in het verhaal duidelijk dat Gods hand erachter zit…

Als je op reis gaat,
dan krijg je heel makkelijk te maken met onverwachte gebeurtenissen.
Dingen waar je zelf helemaal niets aan kunt doen:
vertragingen, wegomleggingen.
Maar deze keer,
in het verhaal wat wij gelezen hebben,
is Abram zelf het obstakel door te liegen.
Door in plaats van tot zegen te zijn voor de mensen om hem heen,
want dat was toch de bedoeling waarvoor God hem geroepen had,
hier de Farao in het ongeluk stortte.
De leugen van Farao bracht Farao allerlei rampen en plagen.

Abram is het obstakel deze keer.
Meestal zijn wij zelf de grootste obstakel naar God toe…
Hoe bijzonder Abram  ook is,
hoe hij ook in het N.T. als geloofsheld wordt omschreven.
Geloofshelden zijn niet vrij van fouten,
van misstappen,
van ongeloof.
Als er één ding is wat je uit de hele  bijbel kunt leren,
is dat uitgerekend de mensen die het meest dichtbij God leven,
juist ook zoveel misstappen maken:
Abram,
Isaak,
Jakob,
Jozef,
Mozes,
David,
de discipelen,
die Jezus verlieten en in de steek lieten toen het er op aan kwam.
Wijzelf zijn de grootste obstakels vaak in het geloof.

Geloven in deze tijd draait heel vaak om onszelf.
Als ik maar gelukkig word.
En ik moet vrede ervaren,
ik moet God kunnen voelen.

Vroeger,
voor wo 2 in het algemeen gesproken,
was je meer een onderdeel van een groter geheel.
Van het bedrijf waar je werkte,
van de dorpsgemeenschap,
van de kerk waar je bij hoorde.
En niet jij stond centraal,
het draaide niet om jou,
nee, het ging om het bedrijf,
om de dorpsgemeenschap,
en om de kerk.
En jij mocht daar een steentje aan bijdragen.
Jouw eigen kleine leventje was niet het belangrijkste,
nee,
het grotere geheel was belangrijk.

Is die ontwikkeling een obstakel?
Of een vooruitgang?
Het kan een obstakel zijn,
als je je eigen leven helemaal als centrum neemt
van alles
Ook het centrum van geloven.
Moderne ontwikkelingen kunnen we niet tegenhouden.
We kunnen niet zeggen:
dat is verkeerd,
je moet weer leren om onderdeel te worden
van je bedrijf,
van de dorpsgemeenschap,
van de kerk.
We kunnen de tijd niet terugdraaien,
maar het kan wel een obstakel zijn om mee te werken
aan Gods project met deze aarde.

Wij zijn meestal niet blij met obstakels.
Zeker niet op het moment zelf,
met vertraging,
met hinder,
met de dingen die anders gaan dan je zou willen.
Natuurlijk,
als het goed afloopt heb je daarna heel wat te vertellen,
met alle onverwachte gebeurtenissen en verrassingen op reis,
die zijn het vertellen waard.
Israël heeft er een boek vol van kunnen schrijven.
Obstakels,
van buiten, van vijanden die Israël naar het leven stonden,
van obstakels van binnenuit,
dat men niet luisterde naar de stem van God,
en hun eigen weg ging.

En uiteindelijk mogen wij als christenen verbonden zijn met Jezus,
die alle mogelijke obstakels in het leven bij de wortel heeft aangepakt,
zelfs de dood,
zelfs de diepste haat van mensen
kon geen afstand brengen tussen God en mensen,
en hij overwon het diepste obstakel,
de diepste wanhoop overwon hij,
en dat geeft ons hoop,
moed om verder te reizen.

Ja,
verder reizen,
dat is de bedoeling van ons leven.
Niet met de armen over elkaar,
niet passief.
Niet bang om fouten te maken.
Maar verder reizen.

In het verhaal weet de Farao, een heiden in dit geval,
het eigenlijk beter dan Abram,
de door God uitgekozene.
Maar Farao leert Abram hier een lesje.
En daarom eindig ik met het citeren van een vrouw,
Etty Hillesum,
die weliswaar geen heiden is,
maar een Joodse vrouw.
Die onder de afschuwelijke omstandigheden van de tweede oorlog,
waarin ze ook in Auschwitz haar leven zou verliezen,
iets weergeeft van een houding,
die bijna op het arrogante af,
iets laat zien van een moderne vrouw die zelfstandig wil nadenken en wil leven,
en daarin toch,
nogmaals,
bijna op het arrogante af,
dat niet kan zonder God,
die ze vaak niet begrijpt
ruimte te geven in haar leven….

Bijzonder.
Niet passief, niet angstig.
Soms bijna arrogant,
in de manier waarop ze God aanspreekt.
Toch lijkt haar arrogantie geen obstakel te zijn
naar God toe….

Het zijn bange tijden, mijn God. Vannacht was het voor het eerst dat ik met brandende ogen slapeloos in het donker lag en er vele beelden van menselijk lijden langs me trokken. Ik zal je één ding beloven God, een kleinigheidje maar: ik zal mijn zorgen voor de toekomst niet als evenzovele zware gewichten aan de dag van heden hangen, maar dat kost enige oefening. Iedere dag heeft nu aan zichzelf genoeg. Ik zal je helpen, God, dat je het niet in mij begeeft, maar ik kan van te voren nergens voor instaan. Maar dit ene wordt me steeds duidelijker: dat jij ons niet kunt helpen, maar dat wij jou moeten helpen en door dat laatste helpen wij onszelf. En dit is het enige wat we in deze tijd kunnen redden en ook het enige waar het op aan komt: een stukje van jou in onszelf, God. En misschien kunnen we ook eraan meewerken jou op te graven in de geteisterde harten van anderen. Ja, mijn God, aan de omstandigheden schijn jij niet al te veel te kunnen doen, ze horen nu eenmaal bij dit leven. Ik roep je er ook niet voor ter verantwoording, jij mag ons daar later voor ter verantwoording roepen.

Amen