Als ik over de snelweg naar het Noorden rij,
dan probeer ik op de een of andere manier
altijd een blik te werpen op het Veluwemeer.
Pas reed ik voorbij,
en was het spiegelglad.
Geen zuchtje wind,
het water was letterlijk een spiegel.

Het kan heel anders zijn natuurlijk.
De herfst gaat komen.
Vaak met veel wind.
Maar natuurlijk,
ook in de zomer kan het spoken op het water.
En wat te denken van de zee,
waar altijd beweging in het water zit.
En soms,
al lijkt het heel rustig te zijn,
als  je in zee te water gaat,
dan weet je dat je echt op moet letten,
want er kunnen onderstromen zijn,
die je zomaar kunnen meezuigen.
Altijd oppassen geblazen.

Het beeld is eigenlijk het beeld van ons leven.
Het water soms rustig zijn,
stabiel,
harmonie.
Maar soms kunnen er ook tijden zijn van onrust,
van stormen,
en kan het tekeergaan en zijn er soms de hoge golven
en de harde wind.
En bij de voorbereidingsavond van de Psalmen zei iemand;
in de Psalmen kom je het hele leven tegen.
Dat klopt.
Je komt er de momenten tegen dat het water rustig is,
dat je vol vertrouwen kunt schuilen onder Gods vleugels,
zoals Psalm 91 daar een voorbeeld van is:
9 ¶  U bent mijn toevlucht, HEER.
Als je mag wonen bij de Allerhoogste,
10  zal het kwaad je niet bereiken,
geen plaag je tent ooit treffen.

11  Hij vertrouwt je toe aan zijn engelen,
die over je waken waar je ook gaat.
12  Hun handen zullen je dragen,
je voet zul je niet stoten aan een steen.

De duivel haalt trouwens dit vers aan als hij Jezus
in de woestijn verzoekt.
Dan zegt Jezus;
Maar er staat ook geschreven….
en dan haalt hij een andere bijbeltekst aan waarin
staat dat je God niet moet beproeven…

Dat zou trouwens een goede leeswijzer zijn bij de Psalmen:
Psalmen zijn zo verschillend,
ze geven de situatie aan van een dichter op dat moment,
in een concrete situatie.
Daarom is het altijd goed bij Bijbellezen,
maar zeker als je de Psalmen leest,
om te zeggen:
Er staat ook geschreven….

Je hebt Psalmen die hun vertrouwen uitspreken,
en je hebt Psalmen die het uitschreeuwen:
Heer, waar bent U, laat ons niet alleen….

Zo wisselen de liederen elkaar af,
zoals dat ook in ons leven vaak het geval kan zijn,
dat je je de ene keer dicht bij God kunt voelen,
en de andere keer is Hij ver weg,
en je vraagt je af wat er aan de hand is.

In Psalm 42 is iemand aan het woord,
die zich ver bij God vandaan voelt.
De dichter bevindt zich in het noorden
van Israël,
in het land van de Jordaan,
bij de Hermon.
Het is een hoge berg in het Noorden van Israël waar sneeuw op ligt.
En de sneeuw smelt
en er ontstaan hele kleine waterstroompjes,
die zich uiteindelijk bundelen in één klein waterstroompje,
de rivier de Jordaan.

De Jordaan is een heel klein riviertje,
eigenlijk maar een stroompje.
En helemaal is het een klein stroompje
waar de Jordaan begint,
als smeltwater van de berg Hermon.

Hoewel het maar een klein waterstroompje is,
als dat water zo’n 50 meter naar beneden valt,
dan is dat toch echt wel een heel geweld.
Tijdens een reis in Israël stond ik heel dichtbij zo’n waterval,
prachtig,
mooi,
indrukwekkend,
wat een geweld van neerstortend water…
Een ongelooflijk mooi gezicht.
Ook ontzettend veel lawaai,
het water wat naar beneden stort,
wat een enorm kabaal geeft.
Indrukwekkend!!

Zo stel ik me deze dichter voor.
Hij zit bij het water van de Jordaan,
daar waar de Jordaan begint.
En hij heeft het moeilijk.
Om zijn situatie te beschrijven gebruikt hij beelden van water.

vs. 7, 8
6 ¶  (42:7) Mijn ziel is bedroefd,
daarom denk ik aan u,
hier in het land van de Jordaan,
bij de Hermon, op de top van de Misar.

7  (42:8) De roep van vloed naar vloed,
de stem van uw waterstromen-
al uw golven slaan
zwaar over mij heen.

Het is alsof het neerstortende water van de waterval
over hem heen stort.
Alsof al dat water op hem valt.
Alsof hij er in wegzinkt……

En zo met een beeld van water is hij deze Psalm ook begonnen:
(42:2) Zoals een hinde smacht
naar stromend water,
zo smacht mijn ziel
naar u, o God.

2  (42:3) Mijn ziel dorst naar God,
naar de levende God,
wanneer mag ik nader komen
en Gods gelaat aanschouwen?

Zo zit deze dichter waarschijnlijk bij een waterval,
het water stort naar beneden.
Maar hij zelf voelt zich ook naar beneden storten.

Maar eventjes verderop,
als het water naar beneden gevallen is,
dan is het weer een heel rustig stroompje,
waar herten hun dorst komen lessen.
Hij ziet de hinden die bij de Jordaan komen drinken,
En dat beeld gebruikt hij om aan te geven
dat hij dorst heeft.
Hij heeft dorst naar de aanwezigheid van God.
Hij wil graag in de tempel zijn,
maar hij kan niet naar de tempel,
de plaats waar God is,
de plaats waar Hij God kan ontmoeten.

vs. 5
Weemoed vervult mijn ziel
nu ik mij herinner hoe
ik meeliep in een dichte stoet
en optrok naar het huis van God-
een feestende menigte,
juichend en lovend.

En ……
Er zijn de mensen die hem dat eventjes goed inwrijven…

10  (42:11) Mij gaat door merg en been
de hoon van mijn belagers,
want ze zeggen heel de dag:
‘Waar is dan je God?’

Als je Psalmen leest,
dan kun je je soms direct herkennen in wat iemand schrijft,
. Gods afwezigheid
. of juist dat God heel dichtbij is en je nooit loslaat.
Verschillende ervaringen worden weergegeven,
die op dat moment uitgerekend wél of
juist niet onze eigen ervaringen weerspiegelen.

Soms staat wat er geschreven is ver van ons af,
omdat het in een hele andere tijd geschreven is.
Deze dichter zit in het Noorden van Israël,
en hij kan daar niet vandaan.
Hij kan niet naar Jeruzalem gaan,
naar de tempel.
En daar in de tempel,
daar kan hij dicht bij God komen,
daar kan hij God ontmoeten.
Voor ons als christenen is dat anders.
Wij mogen geloven dat de heilige Geest sinds Pinksteren
uitgestort is,
en dat wij daarom niet afhankelijk zijn van een plaats
waar God op een bijzondere manier te vinden is.
Wij zeggen dan: God is niet aan een tijd en plaats gebonden.
Hoewel dat maar ten dele waar is,
want waar mensen in de naam van God bij elkaar komen,
zoals wij dat vanavond ook doen,
of in een kring
of in een andere ontmoetingsplaats,
daar geloven we dat God op een bijzondere manier aanwezig is.

Deze dichter leefde dus in een andere tijd dan wij,
wij hoeven niet naar Jeruzalem.
Maar toch,
ik denk dat er ook heel veel herkenningpunten in Psalm 42 voor ons zijn.
Net als deze dichter kunnen ook wij mensen ontmoeten, die zeggen:
‘Mooi die God waar jullie het over hebben in de kerk,
maar Hij helpt jullie niet.
Hij maakt van jullie geen mensen die beter zijn dan anderen.
Wat heb je nu aan zo’n God als je ziek wordt,
wat heb je nu aan zo’n God waar je niets van merkt…..’

En al die opmerkingen die hij te horen krijgt,
die maken hem verdrietig.
En hij brengt al zijn klachten bij de Here God.
Hij slikt het niet in,
hij brengt het bij God.

Hij blijft niet in het moeras steken van zijn klachten.
Dat is het refrein van deze psalm,
het kernvers.
Vers 5 en 11. En psalm 43:5
‘Wat ben je bedroefd, mij ziel,
en onrustig in mij.
Vestig je hoop op God,
eens zal ik hem weer loven,
mijn God die mij ziet en redt’.

De dichter spreekt hier zichzelf toe!
Hij laat zich niet meesleuren in de stroom van zijn gevoelens.

Bij een waterval zie je soms stukken hout drijven
in het water.
En alles wat er in het water drijft,
wordt genadeloos door het water meegenomen,
en stort ook met het water de diepte van de waterval in…

De dichter laat zich niet meesleuren….
Dat vind ik wel heel  mooi om te zien….
Nee,
wij mogen klagen.
Als dichters in de bijbel dat doen,
dan mogen wij dat ook doen.
Als er een grote kloof kan zitten tussen het ideaal
wat ons geschilderd wordt over het leven met God,
een gelukkig leven,
en als dat in de praktijk soms bar tegenvalt.

Maar het is ook niet zo
dat deze dichter blijft hangen in zijn klachten.
Er komt een moment,
hoe lang dat heeft geduurd weet ik niet,
dat hij zichzelf gaat toespreken.

‘Wat ben je bedroefd mijn ziel,
en onrustig in mij.
Vestig je hoop op God,
eens zal ik hem weer loven,
mijn God die mij ziet en redt’.

Aan de ene kant de klacht,
en aan de andere kant spreekt hij
zichzelf streng toe
en blijft hij er niet in hangen.

En zo blijft hij hoop houden.
Zo gaat ook Psalm 43,
die eigenlijk ook bij Psalm 42 hoort verder:
daar wordt gezongen over
komen op de heilige berg.
Komen bij Gods huis.

In Psalm 42 komt 2 maal hetzelfde vers voor,
en in Psalm 43 komt dit vers ook een keer voor,
eigenlijk is dat het belangrijkste vers,
het toespreken van jezelf,
het gesprek aangaan met jezelf,
maar het blijft niet steken in het gesprek met jezelf,
gelukkig niet,
want juist omdat God nooit loslaat,
zegt de dichter:

Wat ben je bedroefd, mijn ziel,
en onrustig in mij.
Vestig je hoop op God,
eens zal ik hem weer loven,
mijn God die mij ziet en redt.

Jezelf toespreken, dat kan heel helpend zijn voor sommige mensen.
Als je je weg voelt zakken,
spreek je zelf toe,
zoals de dichter van Psalm 42 dat doet.

Je laat je niet meeslepen met je eigen gedachten en gevoelens,
je roept je zelf tot de orde.
En dat kan in bepaalde situaties je heel erg helpen.
‘Je kunt het, je hoeft niet bang te zijn’
‘Hou op met te tobben, ga gewoon aan de slag’.

Er zijn vele en vele manieren waarop je jezelf toe kunt spreken.
Ik vind het heel bijzonder,
dat wat in allerlei moderne psychologische stromingen
aan de orde wordt gesteld,
dat dat in deze oude Psalmen al te vinden is.
In veel hedendaagse therapieën word je geholpen
om je niet mee te laten sleuren door je gevoelens.
In sommige therapieën word je geholpen om je
weggestopte gevoelens omhoog te laten komen.
Want hoe je het ook wendt of keert,
ook al heb je het zelf lang niet altijd in de gaten,
je angsten,
je boosheid,
je verdriet
hebben invloed op je.

Aan de andere kant zijn er ook therapieën
die je helpen om direct je gedrag te veranderen,
en waarbij je leert dat je niet samenvalt met je gevoel.
Natuurlijk kunnen angsten je verlammen,
maar daarbij leer je dat je angst niet de baas is over je gedrag.
In sommige benaderingen leer je dan jezelf rechtstreeks toe te spreken.
En dat blijkt te werken,
dat blijkt effectief te zijn.

Wat ik heel bijzonder vindt,
dat wat in veel hedendaagse therapieën als ontdekkingen
worden gepresenteerd,
dat het al in de bijbel terug te vinden is.
Dat de Psalmen er al een voorbeeld van zijn hoe je
met jezelf kunt omgaan.
Prachtig,
wat een wijsheid.

Maar ook,
wat een stevigheid,
wat een hoop.
‘Vestig je hoop op God’.

In de bijbel is het woord hopen niet ‘misschien’,
en ‘wie weet komt het ooit nog goed’.
Of een psychologische truc om jezelf aan te pakken,
jezelf beter te voelen,
of jezelf niet gevangen te zetten door je eigen emoties.

Nee,
toespreken van jezelf is gebaseerd op echte hoop die er is.
In de bijbel is hopen een 100 procent zekerheid!
Omdat hopen niet terugvalt op je omstandigheden,
op je eigen vertrouwen,
op je eigen kracht om uit de problemen te raken.
Maar hopen heeft te maken met God zelf,
die ons niet loslaat,
die onze Schepper en onze Redder is.

‘Vestig je hoop op God,
eens zal ik hem weer loven,
mijn God die mij ziet en redt.

God ziet,
en Hij redt,
dat is de hoop waarop het toespreken gebaseerd is.

Hoe we heen en weer geslingerd kunnen worden,
hoe je soms ook kopje onder kunt gaan,
wij mogen weten dat Jezus kopje onder is gegaan,
en boven is gekomen.
En boven is gekomen nu in de hemel,
en Hij ziet ons,
en Hij is er voor ons.
En daarom is het goed om onszelf telkens weer toe te spreken,
als we ons ver bij God vandaan voelen:
Vestig je hoop op God,
eens zal ik hem weer loven,
mijn God die mij ziet en redt.

- Levensomstandigheden verschillend,

- geloofsbeleving verschillend,

- hoeveel verschillende Psalmen staan er niet in de bijbel!!

- voor ons is één ding allemaal hetzelfde:
De belofte van God,
dat Hij ons niet loslaat.

En Jezus heeft dat alleen nog maar
bevestigd door zijn leven,
en door wat hij vertelde:

‘Laat wie dorst heeft bij mij komen en drinken!
38  “Rivieren van levend water zullen stromen uit het hart van wie in mij gelooft, ”zo zegt de Schrift.’
39  Hiermee doelde hij op de Geest die zij die in hem geloofden zouden ontvangen;

Amen.