Ruth lijkt een verhaal te zijn  met een happy end.
We zien Noomi met een baby op haar schoot,
de buurvrouwen om haar heen.
En iedereen is blij,
iedereen is gelukkig.
Zo eindigt het boek Ruth
en dan wordt er ook nog een keer bij gezegd dat de baby,
die de naam Obed krijgt,
de voorvader is van koning David.
Niet alleen een happy end,
maar ook wordt vast vooruit gekeken en naar de bijzondere rol
die dit baby’tje in de geschiedenis zal gaan krijgen.

De eerste bladzijden van het boek Ruth zijn pikdonker:
Het begint met hongersnood en dood.
Noomi trekt samen met haar man Elimelech weg uit Betlehem,
waar hongersnood heerst.
Samen met hun zoon Machlon en Chiljon trekken ze naar Moab.
Maar eerst sterft Elimelech,
en dan sterven de beide zoons.
En Noomi keert dan samen met haar schoondochter Ruth
terug naar Betlehem.
Het zijn hele donkere bladzijdes.
En dan lijkt het of er een klein streepje licht in het verhaal komt,
door Ruth,
door haar zorg voor haar schoonmoeder.
En dan gaat de deur nog een kiertje verder open
en valt er nog  meer licht binnen als Boaz in beeld komt,
die bereid is om losser te zijn,
om niet alleen financieel zich in te zetten voor Noomi,
maar hij is zelfs bereid om te trouwen met de Moabitische schoondochter,
met Ruth.
En zo komt het dan het boek niet pikdonker eindigt,
zoals het begonnen is.
Het eindigt met een happy end:
Het eindigt met voedsel,
met een rijke oogst,
met het huwelijk van Ruth en Boaz,
en uiteindelijk zien we  Noomi zitten,
met het kind van Ruth en Boaz op haar schoot.
Een prachtig happy end.

Verhalen met een happy end.
Veel verhalen lopen zo af.
Eind goed, al goed.
Fijn natuurlijk als je een boek weglegt,
en je kunt opgelucht ademhalen,
je kunt blij zijn met de hoofdpersonen,
waar je een tijd lang mee opgetrokken bent,
en je gunt die hoofdpersoon
of die hoofdpersoon het beste.
En als dat dan ook gebeurt aan het eind van het boek,
of aan het eind van de film,
dan doet je dat goed.
Want als je echt helemaal ‘erin zit’,
dan ga je kijken vanuit de ogen van de ander,
met een mooi woord zeggen we dan:
‘dan identificeer je met de ander’.
Natuurlijk,
daar is ook genoeg kritiek op gegeven in de loop van de tijd.
Sommige critici zeggen dat zo het echte leven ook niet is.
Dat echte literatuur het leven niet mooier maakt,
maar dat echte literatuur een spiegel van het leven is,
en dat in het gewone leven ook niet altijd goed aflopen.
Soms wel,
maar veel vaker ook helemaal niet…
Veel boeken van vandaag hebben een open eind.
Je mag het verhaal zelf verder afschrijven.
Zo kan ik me herinneren dat in één van de boeken van Vonne v.d. Meer
een man zee in loopt.
En wat er daarna gebeurt wordt niet verteld.
Gaat die man gewoon eventjes zwemmen
en gaat hij daarna terug naar huis?
Of komt hij om in de golven en is dat het einde van zijn leven?
Je mag het als lezer zelf bedenken.

Hoe zit het met de verhalen in de bijbel?
Hoe zit dat nu precies met het verhaal van Ruth?
Heeft het inderdaad een happy end zoals ik in het begin zei,
of heeft het veel meer een open eind?
Hoe moet je dan het happy end verhaal van Ruth lezen?
3000 jaar later?
Wij weten trouwens niet precies wanneer het geschreven is.
. volgens sommigen is het geschreven in de tijd van Salomo
. volgens anderen in de tijd net na de ballingschap.
Dat zijn niet alleen maar technische vragen,
want als je op die vragen een antwoord weet,
dan kun je ook een beetje nagaan
wat de bedoeling van de schrijver geweest is.
1e  Tijd van Salomo:
Boodschap:  baälvereerders, moabieten (Ruth!)
niet afschrijven, maar ook  niet vermengen.
Zelfs een Moabitische is opgenomen in de geslachtslijn van David,
maar deze Moabitische koos wel helemaal voor de God van Israël!
2e tijd van ballingschap: Ezra pleit voor zuiverheid,
je mag beslist niet trouwen met heidense vrouwen of mannen.
Het volk Israël is bijna ten onder gegaan
doordat men naar Babel is afgevoerd.
Een andere manier om onder te gaan is door je te vermengen
met andere volken,
en dan houd je op een bepaald moment ook op te bestaan.
Dan zou het boekje Ruth een tegenstem zijn.
Dan is het boekje Ruth een kritische stem –
niet zo hardvochtig en zo zuiver,
want zelfs onze vader David had een Moabitische voorouder…

Wij lezen het boek Ruth als christenen,
en wij lezen het in de kersttijd.
Adventsboek
Welke betekenis kan dit boek voor ons hebben?

Opvallend in het verhaal is dat opeens de vrouwen
zo’n belangrijke rol hebben.
Als Noomi met de baby op haar schoot zit,
dan zijn zij vooral aan het woord.
14  De vrouwen zeiden tegen Noömi: ‘Geprezen zij de HEER, die jou vandaag iemand gegeven heeft die voor je zorgen zal. Moge zijn naam in Israël blijven voortbestaan!
Paar dingen die voor ons vreemd over kunnen komen:
. Hij zal voor jou zorgen
. Waar is Ruth gebleven, telt ze als Moabitische niet mee?
. De vrouwen, de buurvrouwen geven de naam aan de jonge: Obed.
Het verhaal bij de geboorte van Johannes lijkt er misschien wel wat op.
Daar zeggen ook de buren dat het jongetje natuurlijk Zacharias,
naar zijn vader, zal heten.
Maar dan is het uiteindelijk wel Zacharias
die heel duidelijk naar voren weet te brengen
hoe zijn zoontje moet heten.
Het blijft bijzonder, en het enige wat mensen er over
weten te zeggen,
is dat het hier de enige keer in de bijbel is,
dat dit zo gebeurt.
Bijzonder.

Wat ook bijzonder is dat de vrouwen geen oog
meer lijken te hebben voor Ruth.
En dat ze net doen alsof Noomi de moeder is van dit kind!
16  Noömi nam de jongen op haar schoot en bleef hem vanaf dat moment verzorgen.
17  De buurvrouwen gaven hem zijn naam. ‘Noömi heeft een zoon gekregen, ‘zeiden ze, en ze noemden hem Obed. Hij is de vader van Isaï, die de vader is van David.
Alle schijnwerpers worden op Noomi gezet,
dat is wel duidelijk.
Maar dat betekent beslist niet dat deze vrouwen Ruth
aan de kant zetten.
Nee, want ze hebben zeker ook wel oog voor Ruth.
Hoor maar wat ze over haar zeggen:
want je schoondochter, die je liefheeft en die meer waard is dan zeven zonen, heeft hem gebaard.’

En een belangrijk ding wat de vrouwen zeiden moeten we nog noemen,
iets heel opvallends,
vs. 14.
‘Geprezen zij de Heer, die jou vandaag iemand gegeven heeft,
die voor jou zorgen zal.
Moge zijn naam in Israël blijven voortbestaan!’
Hoezo voor jou zorgen zal?
Noomi zal toch voor dat kindje moeten zorgen?

Als je naar de oorspronkelijke taal kijkt,
dan staat er in het hebreeuws:
God heeft niet nagelaten jou een Losser te geven!!
Boaz was een Losser,
doordat hij ervoor zorgde dat de familielijn van Elimelech
niet ophield.
En zo verwachtte men de Messias,
de Losser,
die ervoor zou zorgen dat de lijn van Israël niet zou ophouden,
dat de lijn van God met Israël niet stuk zou gaan.
Ook Noomi mocht blijven hopen
dat uit haar geslacht de Messias,
de VERLOSSER zou geboren worden!
Dat bedoelden de vrouwen hier te zeggen.

Het boek is veel meer dan een happy end!
Het is een open eind.
Het loopt niet alleen goed af.
Want dat zou je je natuurlijk nog af kunnen vragen.
Noomi die zulke grote verliezen heeft geleden,
haar man, haar beide zoons,
kan één klein baby’tje dat goed maken?
Noomi die verbitterd was geraakt,
toen ze terugkwam,
die zie dat God haar in de steek had gelaten.
Noem me niet langer Noomi, ‘liefelijke’,
maar noem me ‘mara’ – de bittere.
Deze bittere vrouw,
alle deuren waren dicht geslagen,
alles had geen enkele toekomst meer.
Ze had geen doel meer om te leven.
Nu zit ze met een baby’tje op haar schoot.
Een happy end?
Kan dat baby’the  al haar verdriet wegwissen?
Natuurlijk niet….
In die zin komt niet alles goed.
Niet alles kan goed komen.
Maar in het boek Ruth leren we dat God mensen
niet in de steek laat.

Boekje Ruth,
ook al hebben wij er geen oog voor,
dan nog is God aan het werk!
Ook in de gewone dingen van het leven.
Had Noomi ooit kunnen bedenken dat uit haar nageslacht
een koning geboren zou worden?
Nota bene een koning aan wie beloofd zou worden
dat uit zijn nakomeling de grote koning,
de Messias geboren zou worden?
Dat heeft Noomi ook nooit geweten,
maar wel is de hoop op een Messias
in haar leven niet definitief afgekapt.

Vaak is het veel makkelijker om achteraf te zeggen
hoe God aan het werk is in het leven.
Dat zie je hier in het boekje Ruth,
pas achteraf wordt duidelijk
hoe in de gewone dingen van het leven,
uiteindelijk God ook zijn hand heeft.
Achteraf,
dat kun je soms in je eigen leven ook achteraf
pas makkelijker zeggen.
Als je midden in een storm zit,
dan heb je al je aandacht nodig om het schip recht te houden,
dan ben je niet eens bezig om te bedenken
of God
en hoe God aanwezig is…..
Maar misschien kunnen wij ons als christelijke gemeente
toch oefenen om te kijken waar God aan het werk is…

Kijk eens naar de recente geschiedenis.
Wie had verwacht dat de muur zou instorten,
dat het ijzeren gordijn zou instorten,
dat het communisme wat geen ruimte gaf aan gelovigen
op zijn laatste benen zou lopen?
Wie had dat verwacht in de zeventiger jaren?
En welke dappere helden heeft dat niet opgeleverd,
m.n. door de stille tochten die vanuit de kerken zijn georganiseerd in Oost Duitsland?
Wat een geweldige rol heeft de vorige paus gespeeld
om moedig te durven aangeven dat het communisme mensen hun vrijheid ontnam?
-- ja maar, hebben gelovigen nu zoveel vrijheid dan onder een dictator Poetin?

Wie had verwacht dat in Zuid Afrika het systeem van apartheid
zonder een burgeroorlog vervangen zou worden?
Wat een geschenk dat Nelson Mandela liefde predikte in plaats van haat.
Wat een geschenk voor geestelijken als Desmond Tutu,
die sprak over verzoening
en die leiding gaf aan de zogenaamde waarheidscommissies?
-- ja maar, ben je wel eens in Zuid Afrika geweest?
Weet je hoe onveilig het nu is op straat
en weet je dat die apartheid er eigenlijk nog gewoon is in het leven van elke dag?

Wat een onvoorstelbaar gegeven dat het volk Israël na 20 eeuwen (!)
weer terug kon keren op hun eigen grondgebied.
Beseffen wij wel wat een groot wonder er is gebeurd?
-- ja maar, dan moet je het ook hebben over de 6 miljoen joden die in de gaskamers
verdwenen, zonder dat God er een hand naar uitstak
-- dan moet je het ook hebben over het lot van de Palestijnen,
die door Israël zwaar onderdrukt worden.
Wat Joden zelf is overkomen, dat doen ze nu zelf met anderen….

Ja maar,
ja, maar……
Er valt niet tegen te praten,
niet tegen te argumenteren.
Maar in het groot zijn er wel wonderen aan te geven.
Met alle ‘ja maars’ van de wereld, zijn die wonderen niet weg te poetsen.

Ik kan een niet gelovige niet overtuigen,
ik kan alleen maar zelf blijven geloven dat God deze wereld leidt.
Dat in zijn zoon Jezus Christus,
de Messias IS gekomen.
En daaruit leven,
en daaruit mijn hoop putten.
Dat is onze taak.
Als gemeente.
Licht zijn in een duistere wereld.
Waar mensen zeggen: stop nu met die verhalen over een happy end.
Dat is niet meer geloofwaardig.
Dat is om je even terug te trekken uit een donkere tijd.
Maar het is niet de echte werkelijkheid.
Die mooie verhalen in de bijbel over vrede,
over licht in de duisternis….
Kerst,
even terugtrekken  uit de werkelijkheid.

En toch….
Christenen kunnen ook niet zomaar eventjes uitleggen
waar God aan het werk is in deze wereld.
Wij hebben ook geen bijzondere kennis.
God is soms verborgen aan het werk.
Achteraf….
Zoals in het boek Ruth.
Achteraf is het opgeschreven.
Wat bijzonder hoe door gewone gebeurtenissen in het leven
God aan het werk is.
En wij mogen ons daarin oefenen als gewone gelovigen.
. Waar was God aan het werk in uw leven?
. Hoe heeft God uw leven tot nu toe geleid?
En wij mogen elkaar helpen,
om er met elkaar over te praten:
. de één ziet soms weer andere dingen dan jezelf,
waar God aan het werk is.
Daar is het boek Ruth voor geschreven,
om mensen moed te geven om door te gaan.
Wij in deze periode van Advent,
net voor Kerst,
wij steken zelf heel veel lichten aan,
maar het echte licht is Jezus Christus,
die de echte Messias is.
Laten we elkaar wijzen op waar dat licht nu al te zien is,
in deze wereld,
in ons eigen leven, in het leven van de gemeente.
Laten we ons blijven oefenen in zien,
zodat dat dit onbetaalbare licht ons zal blijven leiden.
Amen.