Het beste voor een mens is
dat hij zich aan eten en drinken te goed doet
en volop geniet van alles wat hij moeizaam heeft verworven.

Toen ik dat las moet ik denken aan Jezus
en Johannes de Doper.
Jezus die naar bruiloften ging,
hij vierde feest met de mensen.
Hij veranderde zelfs water in wijn.
Hij wordt ook regelmatig uitgenodigd
door bijvoorbeeld Farizeeën om de maaltijd te gebruiken.
Dat zijn geen eenvoudige sobere maaltijden geweest,
Jezus heeft genoten van het overvloedige eten.

Daar tegenover Johannes de Doper,
die zich teruggetrokken heeft in de woestijn.
Hij leeft van sprinkhanen.
Geen wijn en geen sterke drank drinkt hij.
Onthoudt zich van al het goede van het leven
om zich aan God te geven…

Op kritiek van Farizeeën dat zijn discipelen niet vasten,
en die van Johannes wel,
geeft Jezus trouwens zijn uitzonderingspositie al wel aan.
Hij noemt zichzelf de bruidegom,
en zolang de bruidegom er is,
hoor je niet te vasten,
maar zegt Jezus erbij:
er zal een tijd komen, dat zij ook zullen vasten.

Johannes de Doper: onthouding
Jezus: geniet van het leven.

Verwarrend, die lijnen ook in de bijbel,
die verschillende manier ook waarop
Gods boodschappers hun leven invullen….
Ook in de tijd van Jezus en Johannes verwarrend geweest…

18  Want toen Johannes kwam, en niet at en dronk, zei men: “Hij is door een demon bezeten.”
19  Nu is de Mensenzoon gekomen, hij eet en drinkt wel, en nu zegt men: “Kijk toch eens, wat een veelvraat, wat een dronkaard, die vriend van tollenaars en zondaars.” En toch is de Wijsheid door heel haar optreden in het gelijk gesteld.’
20  Daarop maakte hij de steden waar bijna al zijn wonderen hadden plaatsgevonden, het verwijt dat ze niet tot inkeer waren gekomen:

Als je niet tot inkeer komt,
dan is de bijbel een groot tegenstrijdig gebeuren,
waarbij de ene persoon drinkt en van het leven geniet,
en de andere persoon zich onthoudt van wijn en voedsel,
vast,
in naam van dezelfde God.

Prediker staat voor het genieten van het leven,
zou misschien onze eerste indruk kunnen zijn,
en de profeten,
de voorloper van Johannes de Doper, Elia voorop,
staan voor onthouding,
voor je ontzeggen van de genietingen van het leven,
om zo juist beschikbaar voor God te zijn.
Twee manieren om God te dienen:
je onthouden van voedsel,
van afleiding,
om er helemaal voor God te zijn.
Of juist in het leven van elke dag,
in de dagelijkse dingen van het leven,
God te betrekken in het leven.

Wel toegeven dat die twee manieren van leven,
niet alleen in de bijbel,
maar ook in de eeuwen daarna altijd gebleven zijn.
Dus die eerste indruk die ikzelf had,
maar die wij ook kunnen hebben  is niet gek.
Toen het christendom in de eerste eeuwen verwaterde,
toen er teveel water bij de wijn werd gedaan,
toen trokken er nogal wat mensen
de woestijn in.
In Egypte bijvoorbeeld,
later ook zochten mensen de afzondering op in Europa.
Mannen, maar ook vrouwen,
die alle afleiding en luxe achter zich wilde laten,
en in de eenzaamheid,
waar ze alle afleiding en genot van het leven
de rug toekeerden,
God wilde dienen.
En vaak vormden die Godzoekers ook groepjes,
gingen elkaar steunen.
En zo werden de eerste kloosters geboren.
Zo ontstonden kloosters.

En in de Reformatietijd is weer alle nadruk gelegd
door Luther en Calvijn
dat we God mogen zoeken in het leven van elke dag.
Want zij zagen dat met name in kloosters,
waar mensen zich onthielden van luxe en alle afleiding,
met name de werkheiligheid,
het verdienen met het doen van goede werken van Gods liefde,
als een ontzettend groot gevaar op de loer lag.
Nee,
dat niet alleen.
Zij zagen het in al die kloosters gebeuren….

Wij komen uit die Protestantse traditie voort.
Wij komen een traditie voort die weinig weet van onthouding,
die weinig weet van afzondering.
Zeker, we verschillen daarin wel.
De behoudende stromingen zonderen zich meer af
van de maatschappij dan de moderne protestantse stromingen.
Maar de basis is toch dat we God zoeken in het leven van elke dag.

Hoe luisteren we vanavond dan naar de boodschap van Prediker?
24  Het is daarom nog maar het beste voor een mens dat hij zich aan eten en drinken te goed doet en volop geniet van alles wat hij moeizaam heeft verworven. En ook dat, zo heb ik ingezien, is in de hand van God.

Als een Protestants gelijk dat we een goed glas wijn mogen drinken,
dat we God mogen dienen in het dagelijks leven?

Ik denk dat Prediker verder gaat.
Dieper dan dat hij één kant van de medaille vertegenwoordigt….
En dat wilde ik proberen te laten zien.

- gejaagd.
‘najagen van wind’
ontelbaar veel voor …

doelen nagejaagd,
om de leegte in zijn leven te vullen.

- Hij wilde begrijpen en snappen waar het leven over gaat.

Leegte vullen…
. studeren, alles op een rijtje te zetten – wijsheid en kennis opdoen
. de genoegens van het leven te proeven:
ondergedompeld in de vrolijkheid van de wijn
. grootste dingen ondernomen: projecten opgezet
paleizen gebouwd en wijngaarden geplant
tuinen en parken aangelegd
waterbekkens gegraven en bossen geplant van jonge bomen
. rijkdom verzameld
goud opgestapeld
. feesten gehouden met zangers en zangeressen
. zich overgegeven aan seksualiteit: het genot geproefd van vele, vele vrouwen

Conclusie: Het kan de leegte in mijn leven niet vullen.
2,11 lucht en najagen van wind
De leegte wordt niet vol.
Het levert uiteindelijk niets op…
11  Maar toen nam ik alles wat ik ondernomen had nog eens in ogenschouw, alles wat mijn moeizaam gezwoeg me opgeleverd had, en ik zag in dat het allemaal maar lucht en najagen van wind was. Het had geen enkel nut onder de zon.

Nog eens een keer overzien.
Wijsheid is wel beter dan dwaasheid.
Wijsheid van de traditie,
wijsheid van het geloof in God is wel beter,
maar uiteindelijk…..

vs. 17, 18
17 ¶  Ik kreeg een afkeer van het leven. Elke bezigheid onder de zon ging me tegenstaan, want het is niet meer dan lucht en najagen van wind.
18  Van alles waarvoor ik me had afgebeuld onder de zon kreeg ik een afkeer. Ik zou het moeten achterlaten voor mijn opvolger,

- Kritische spiegel voor alle mensen die ‘najagen’
om hun leegte te vullen….

- Al die genoemde activiteiten:
. projecten
. feesten
. studeren, onderwijs- wijsheid – religie, geloven

Het helpt niet.
NIET:
* HET ENIGE WAT HELPT IS GELOOF IN GOD

Nee,
vs. 24, 25
24  Het is daarom nog maar het beste voor een mens dat hij zich aan eten en drinken te goed doet en volop geniet van alles wat hij moeizaam heeft verworven. En ook dat, zo heb ik ingezien, is in de hand van God.
25  Want wie, zegt hij, kan zich te goed doen en genieten zonder dat ik ermee instem?

feesten,
genieten in het leven,
Prediker zet er geen streep door….
Dat is een belangrijke constatering.

Wat hij wel zegt is:
God schenkt je vervulling……
Niet jijzelf…

Vervulling is een bijproduct,
wat God schenkt….
Bij een goed glas wijn,
en bij goede ontmoetingen.

Als je door de Geest mag ervaren
hoe Jezus jouw zonde op zich genomen heeft op Gogotha,
hoe je leven onttrokken wordt aan alle stormen,
en alle vragen.
Als Hij je er bovenuit tilt.

Risico van die intens mooie momenten van vervulling
is dat je weer gaat jagen,
najagen……

Najagen is vaak najagen van wind.
Want we hebben dat zelf niet in de hand.
Het is een geschenk van God.

Wat Prediker zegt:
Stop met najagen,
stop met alles te laten draaien
om het vullen van je leegte….
Zelfs religie,
zelfs godsdienst,
kunnen mensen gebruiken om hun leegte te willen vullen.
Godsdienst is ook vatbaar voor een verkeerde manier van leven.
En dat was eigenlijk wat Prediker om zich heen zag gebeuren:
Als je nu maar je houdt aan de geboden,
aan Gods geboden,
dan zul je gelukkig worden,
dan zal het goed komen.
En wat zag Prediker?
Dat het lang niet altijd klopte….
En dat klopt ook wel…
Geloven is niet zo simpel als
‘je stopt een munt in het automaat,
en er komt automatisch uitrollen wat je graag wilt hebben’.

We hebben avondmaal gevierd….
Met onze wonden,
met onze pijn,
met onze vreugdes,
mochten we hier komen…

Wonden en zonden te vergeven,
te reinigen.
Belofte in Jezus.
De belofte van de heilige Geest die ons wil vernieuwen.

Najagen van vervulling staan we zelf in het centrum….
Dat is najagen van wind.

Als we loslaten,
leren ontvangen,
leren vergeving ontvangen,
dan staan we zelf niet in het centrum…
Ook in religie,
ook in ons geloof,
mogen we leren dat het niet om ons eigen geluk gaat…
Om de vulling van onze eigen leegte…

Paulus in 1 Kor. 13
3  Al verkocht ik mijn bezittingen omdat ik voedsel aan de armen wilde geven, al gaf ik mijn lichaam prijs en kon ik daar trots op zijn-had ik de liefde niet, het zou mij niet baten.

Daarin hakt Prediker gewoon met de botte bijl.
Leegte,
alles is leegte,
het is niet meer dan najagen van wind.
Je trapt telkens weer in de val,
De reclame van vandaag is voor een groot deel gebaseerd
op die dwaling:
als je dit koopt,
als je dat koopt,
dan word je iets meer gelukkig.
Als je dit doet…………….
dan……………………..

vb. sporen
fit – gezond –
motivatieverhogend wedstrijden lopen.
toch weer:
schema’s
niet gezondheid meer voorop
maar prestatie.
En het voelt zo geweldig om een bepaalde tijd te kunnen lopen.
Ontdekken:
omgekeerde wereld,
het gaat niet meer om mijn gezondheid,
het gaat niet meer of fitheid,
maar het gaat om presteren…..
Najagen…

Ik stop niet met hardlopen,
maar ik probeer weer vrij te komen van najagen….

Prediker stopt niet met projecten,
met genieten,
met seksualiteit,
maar heeft geleerd dat het een illusie is om te denken
dat je leven daardoor vervuld wordt.

Zelfs dat God,
Jezus,
en geloven,
niet jouw leegte definitief kan vullen.

Een begin,
een eerste aanzet,
de heilige Geest wordt een voorschot genoemd,
een eerste aanbetaling.
Meer niet…

Wij leven met een leegte,
geleerd om niet al onze kaarten te zetten op het vullen van die leegte,
maar al onze kaarten te zetten
om mee te werken aan het bouwen van Gods koninkrijk

Zou Prediker andere dingen geschreven hebben
als hij in de tijd van Jezus geleefd zou hebben?
Als hij wist van het vernieuwende werk van de heilige Geest?
Ik weet het niet….
Ook dan is vragen stellen,
je niet laten opsluiten in de zinloze jacht naar geluk belangrijk.
En toch….
Ik weet het niet.
En daarom eindig ik met dit gedicht van ds. A.C. Bronswijk,
wat heet: ‘ Mensen zijn steen en been’

Mensen zijn steen en been, ja en nee, antwoord en vragen,
komen van her en der, laten zich roepen en jagen.
Dichtbij of ver, zoekend naar ’t licht van een ster,
die duisternis kan verjagen.

Mensen zijn maken of breken en kiezen en delen,
doorgaan in eenzaamheid, of op de terugtocht met velen.
Staan bij een grens, wegend ’t gewicht van de wens,
om in de liefde te delen.

Mensen zijn voet en hand, slag en stoot, weggaan en komen,
zomaar vergeten zijn, of elkaar dragen in dromen.
Opstaan of gaan, vragend de stem verstaan,
waarmee God ons wil bewonen.

Christus, een mens als wij, deelt het geheim uit den hoge:
Gods woord in handbereik, levensweg ons afgewogen.
Hij gaat ons voor, trekt over grenzen het spoor,
waarop wij Hem volgen mogen.

Amen.