Een van de mooiste bijbelverhalen,
het verhaal wat wij ‘de verloren zoon’
zijn gaan noemen.
Jezus laat het Vaderhart van God zo
ongelooflijk mooi zien.
Nooit knipt God de band met ons definitief door,
hoe ver wij ook bij Hem vandaan leven.
Hoe kunnen we dat ooit begrijpen?

Hoe kun je nu echt begrijpen wat iemand anders
bedoelt,
wat hij of zij vindt?

Een belangrijke stap is altijd proberen
om te kijken vanuit de visie van de ander.
Proberen te kijken met de ogen van de ander.
Je in te leven hoe
hij of zij kijkt naar iets….

Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn,
ook in de kerk niet,
als je maar wel aangeeft dat je begrijpt wat de ander zegt.

Sommige mensen walsen over de mening van een ander heen.
Soms zegt één van onze kinderen het wel eens;
’pa, je begrijpt me helemaal niet’.

Oefening in conflictoplossing,
(mediation)
die eruit bestaat dat eerst de ander onder woorden brengt
wat de mening is van de tegenpartij.
Pas dan gaat het gesprek verder.

Inleven,
begrijpen,
empathie gaat nog verder,
letterlijk betekent het: invoelen.
Je kunt invoelen voor wat het voor een ander betekent…..

In conflict is dat wat nauwelijks meer gebeurt.
Soms kan dat ook niet meer,
omdat je eigen pijn zo erg is,
dat je niet de pijn of het verdriet van de ander
kunt invoelen….
Toch,
we zien  in deze verhalen  dat Jezus
de oefening van empathie toepast.
Jezus met schriftgeleerden en Farizeeën.
Ze kunnen er met hun verstand niet bij,
dat Jezus zegt dat het bij het juiste eind heeft,
dat Hij namens God spreekt,
en dat hij tegelijkertijd optrekt met mensen
die juist laten zien dat ze niet naar God luisteren.
Het is goed om niet direct Farizeeën af te serveren,
als wettisch,
want ze hebben wel een punt!!!!!

Wij zouden ze asociaal noemen,
‘graaiers van het grote geld’.
In de bankwereld hebben we daar voorbeelden genoeg van
in de afgelopen jaren.
Stel dat je naast zo’n man woont met een megagroot huis,
die miljoenen verdiend heeft.
Nee, hij wordt misschien niet door justitie ingerekend
omdat hij criminele activiteiten heeft gedaan,
maar wie betaald al die gouden handdrukken?
Inderdaad, heel vaak de gewone man
die hard werkt voor zijn spaarcenten.
Jezus trekt zich niets aan van al die oordelen,
en hij trekt met ze op alsof het zijn vrienden zijn…
Bovendien trekt hij rond met een groepje mannen
waar ook vrouwen bij zijn,
nota bene vrouwen die prostituee zijn geweest,
en wie weet zijn ze het nog wel.

Die man die dat allemaal doet,
het wordt tijd dat hij zijn mond gaat houden
om te praten over God,
nota bene om te zeggen dat hij namens God praat.

Jezus laat zien dat hij deze godsdienstige mannen,
die vinden dat Jezus zijn mond eens moet gaan houden,
dat hij die begrijpt,
deze mannen die het beste voor hebben met Israël,
met de God van Israël.
Hij neemt ze mee in drie verhalen,
hij leert ze inleven in anderen,
maar Jezus blijkt zichzelf ook heel goed
in te leven in het leven van deze godsdienstige leiders.

Lucas 15:1-2 context
1 ¶  Alle tollenaars en zondaars kwamen hem opzoeken om naar hem te luisteren.
2  Maar zowel de Farizeeën als de schriftgeleerden zeiden morrend tegen elkaar: ‘Die man ontvangt zondaars en eet met hen.’
3  Jezus vertelde hun toen deze gelijkenis:

Een van de allermooiste verhalen in de bijbel,
zeker het verhaal wat wij zijn gaan noemen ‘de verloren zoon’.
Zo’n fantastisch verhaal,
het maakt zo’n indruk op mensen,
dat het naast Psalm 23 (De Heer is mijn Herder)
Psalm 139 (God kende mij al voordat ik geboren werd)
een van de bekendste gedeeltes is uit de bijbel.

Vele preken zou je over de gelijkenissen kunnen houden,
over elke gelijkenis in het bijzonder,
over de gelijkenis van de vader en de beide zoons
wel meerdere preken.
Ik kies er voor om er met een helicoptervieuw naar  te kijken,
omdat ik wil proberen duidelijk te maken,
waarom we dat fantastisch mooie verhaal lezen in de
40 dagen tijd.
Dat heb ik niet bedacht,
dat komt voort uit het rooster van de kindernevendienst.
En de kindernevendienst maakt gebruik van een al heel oud rooster,
wat al heel lang in de traditie van de kerk gebruikt wordt.
Waarom zo’n prachtig verhaal
in de 40 dagen tijd lezen,
op weg naar het lijden en de dood
en de opstanding van Jezus.
Maar vooral ook in deze 40 dagen tijd het lijden van Jezus?
De kleur paars,
de kleur van het lijden,
van de boete,
van de inkeer.
Dit verhaal zou je toch meer de kleur van wit meegeven?
De witte kleur dat alles goed komt?
De witte kleur van die jongen die kwijt was,
die de weg letterlijk en figuurlijk kwijt was,
en weer gevonden wordt?
Dat is toch de kleur die bij deze verhalen past?
En het wordt gelezen in de tijd van het jaar met de paarse kleur….

Het is waar, het is wel een fantastisch verhaal natuurlijk,
maar hoe het verhaal eindigt,
de verhalen eindigen,
na het vinden van wat verloren is,
wat een fantastische ervaring is,
eindigen de drie gelijkenissen wel met een grote spelbreker:
die oudste zoon die geen feest wil vieren.
Het laat je met een vervelende smaak in je mond achter…..

Laten we beginnen bij het begin.
Jezus en de Farizeeën en schriftgeleerden staan lijnrecht
tegenover elkaar.
En hoe harder je roept,
hoe harder je je best doet om je eigen gelijk te laten zien,
hoe harder de ander zijn hakken in het zand zet.
Dat is gewoon een menselijk gegeven.
Hoe harder je best gaat doen om aan te tonen dat jij gelijk hebt,
hoe harder de ander zijn best gaat doen om zijn of haar gelijk
te laten zien……

Daarom gaat Jezus niet hard roepen,
maar past de oefening van empathie toe…..
Hij begint dan de eerste gelijkenissen
om de Farizeeën en schriftgeleerden te laten voelen,
wat het betekent als je iets of iemand kwijt bent.
Het zijn geen botteriken,
het zijn geen gezagsdragers zonder enig gevoel,
dat hebben wij misschien van hen gemaakt,
maar het waren mannen met de beste bedoelingen.

Jezus vertelt ze een verhaal:
. 1 van de 99 schapen is kwijtgeraakt.
De herder laat alles achter,
zo belangrijk is dat ene schaapje voor hem.
Niet: bedrijfsrisico,
laat het maar.
Nee, zo belangrijk is dat ene schaapje voor hem.
feest.
dankbaarheid,
blijdschap kernwoorden,
en iedereen in mee laten delen!!

dier: poes,
vreselijk

Farizeeën en schriftgeleerden zijn ook mensen met gevoel geweest,
die hebben ook mee kunnen voelen,
. blijdschap
. vreugde

. Dat hebben ze zeker ook in het volgende verhaal kunnen doen:
. een vrouw die 10 % van haar bezit kwijt is,
donkere huizen,
licht buiten houden vanwege de hitte.
moeilijk te vinden.
Veel geld!!
Gevonden !!!!

. Let op de derde gelijkenis:
het gewicht van wat je kwijtraakt neemt steeds meer toe:
- 1 schaapje van de 100
- 10 % van je bezit
- 50 % van je bezit,
nota bene 50 % van je kinderen….
Hoe afschuwelijk:
vader val dood,
de erfenis nu al

Wonderlijke in de gelijkenis:
die vader schrijft zijn zoon niet af,
zo belangrijk is die zoon dat hij op de uitkijk blijft staan…
ook dat hebben de schriftgeleerden en farizeeën
mee kunnen voelen.
Empathie.

Mee kunnen voelen met de vader….
En als die vader zijn zoon weer ontmoet,
blij,
feest vieren.

Ook mee kunnen voelen met die zoon,
die oudste,
alleen die zoon heeft helemaal gelijk natuurlijk,
tekort gedaan,
niet serieus genomen door zijn vader,
bitter,
teleurgesteld…

Puur eigenbelang van die jongere broer….
dat die vader dat niet ziet.
Ongelooflijk.
Eerst wenst hij hem dood,
en dan komt hij op hangende pootjes terug.
Waarom?
Omdat hij honger lijdt,
omdat hij graag zijn buik vol wil hebben met voedsel.
En dan zegt hij wel
dat hij geen zoon meer hoeft te zijn,
maar een knecht.
Ga dan naar een andere boer toe,
ga dan naar iemand anders toe,
maar ga niet naar je vader toe,
die toch al zoveel pijn om je geleden heeft.
Doe dat je vader niet aan…….
Uit eigenbelang teruggaan naar je vader,
en je vader confronteren met zoveel pijn uit het verleden.
En wat te denken van die broer…..
Geef je die broer toch niet gewoon gelijk??
Al die jaren gewerkt…
Zijn best gedaan.
De frustratie spat er van af.

“Al jarenlang werk ik voor u en nooit ben ik u ongehoorzaam geweest als u mij iets opdroeg, en u hebt mij zelfs nooit een geitenbokje gegeven om met mijn vrienden feest te vieren.
30  Maar nu die zoon van u is thuisgekomen die uw vermogen heeft verkwanseld aan de hoeren, hebt u voor hem het gemeste kalf geslacht.”

Wie zou die broer niet kunnen begrijpen?

Ziet u hoe Jezus mensen meeneemt
in het verhaal.
Hij laat ze inleven,
empathie….
Inleven in mensen die iets kwijt zijn,
een dier kwijt zijn,
en uiteindelijk laat hij zijn publiek meeleven
in die vader,
die zijn zoon weer teruggevonden heeft.

Maar hij laat ons ook inleven in de visie van die oudste zoon.
Daar zit de spanning in het verhaal.
Natuurlijk kunnen wij die oudste zoon begrijpen,
die keihard heeft gewerkt,
die het bedrijf overeind heeft gehouden,
ondanks dat die lapzwamp van een jongste broer
1/3 van het bedrijf weggegooid heeft.
En uitgerekend die broer wordt beloond
met een feest,
met blijdschap als hij weer terug is.
Natuurlijk kunnen wij die oudste zoon begrijpen.
Wie zou die jongen niet kunnen begrijpen?

Jezus neemt zijn luisteraars helemaal mee,
hij laat ze invoelen,
hij laat zien dat hij de oudste zoon,
ook de schriftgeleerden en de Farizeeën begrijpt.
Hun woede,
hun niet begrijpen van het gedrag van Jezus,
dat Jezus open staat voor al die jongste zonen,
die weggelopen zijn van huis.
Jezus laat die Farizeeën zien dat hij ook hen kan invoelen.

Maar hij houdt hen dan ook een spiegel voor,
met die allerlaatste vraag:
“Mijn jongen, jij bent altijd bij me, en alles wat van mij is, is van jou.
32  Maar we konden toch niet anders dan feestvieren en blij zijn, want je broer was dood en is weer tot leven gekomen. Hij was verloren en is teruggevonden.”’

Tragedie:
Oudste jongen is nooit weggegaan,
maar hij kan zich niet inleven in het hart van God,
in het hart van zijn Vader.
Hij heeft zijn leven lang zijn vader gediend.
Maar hij heeft geen contact met zijn vader….
Diepe tragedie….

Nooit echt contact gehad met zijn Vader,
blijkt wel hier,
want hij kan niet blij zijn met zijn vader,
hij kan alleen vanuit zichzelf kijken.
. tekort gedaan
. zuur
. wrokkig

Hij kan zich niet inleven in zijn Vader….
Wrok,
zuurheid,
je tekort gedaan voelen,
dat zijn allemaal eigenschappen van de oudste zoon,
van een jongen die heel hard werkt voor zijn vader,
maar geen innerlijk contact heeft met zijn vader….
Nooit zoals de jongste zoon,
die ook (!!!) uit eigenbelang naar zijn vader gaat,
maar wel verbonden is geraakt met zijn vader,
ondanks dat hij eerder die vader doodwenste..

Maar er is ook een andere manier van kijken mogelijk:
vanuit God.
Dan moet je wel leren INLEVEN in hoe God kijkt,
hoe Jezus kijkt….
Natuurlijk, die Farizeeën en schriftgeleerden
hadden BIJNA het gelijk aan hun kant.
Want   God straft ook in het O.T.,
zeker,
ballingschap,
God voelde zich vaak tekort gedaan door Israël,
ze lopen vreemde goden achterna,
gekwetst,
pijn,
straf: God laat ze los…
Maar nooit knipte hij definitief de draad door.
En dat doen de Farizeeën wel…
Hoe kun je echt vanuit God leren kijken naar de mensen?
Jezus houdt ze een spiegel voor,
dat ze niet met de ogen van de Vader naar mensen kijken.
Dat moet een klap in het gezicht zijn geweest van deze mensen…
Want ik ga er vanuit dat ze met de beste bedoelingen
aan het werk zijn geweest.
Ik ga er vanuit dat deze Farizeeën God wilden dienen.
En dat ze dachten dat ze God aan het dienen waren.

Ik ga er vanuit dat deze mannen
het geloof in God,
hun traditie wilde beschermen tegen afval,
terwijl de Romeinen in het land waren,
wilden ze voorkomen dat het geloof
verwaterde,
dat er teveel water bij de wijn gedaan werd.
Ze hadden een ‘drive’,
ze waren heel erg gemotiveerd
om het geloof zuiver te houden.
Om keihard te werken voor God.
Ze waren echt geen mensen die het achter hun ellebogen hadden,
ze waren echt geen mensen die koele kikkers waren,
die bezig waren puur vanuit eigenbelang,
puur om er zelf beter van te worden.
Deze Farizeeën wilden God dienen….

En Jezus houdt ze een spiegel voor dat
ze wel heel hard werken,
maar dat ze met God geen contact hebben.
En dat ze puur vanuit hun eigen ogen,
met hun eigen ideeën naar God kijken,
naar de mensen om zich heen.
En dat ze niet vanuit het hart van de Vader kunnen kijken.
Dat ze geen empathie hebben,
ze kunnen zich niet inleven in de God die ze dienen….
Definitief zondaren afschrijven.
En dat lezen we al in het verhaal van Jona,
dat God nooit mensen definitief afschrijft.

Tragiek, spiegel:
. heel dicht bij God leeft,
godsdienstig bent,
en toch niet vanuit God kijkt,
maar vanuit je eigen belang.
Eigen motivatie…..
Die godsdienstige houding,
die heeft Jezus aan het kruis gebracht.

De vraag van vanmorgen is niet hoe empathisch u en jij bent.
Hoe goed je kunt invoelen in de ander.
Daarin zijn we allemaal verschillend….
Menselijke eigenschappen,
menselijke verschillen.

Maar als je gelooft in Jezus,
als je Jezus mag dienen
. met heel je verstand
. met heel je hart – plek waar je voelt en waar je je inleeft
. met heel je ziel – met alles wat je doet en wat je laat

dan kan het niet anders,
of je hebt een begin gemaakt met inleven,
met inleven in wat God van je vraagt,
met inleven in het leven van anderen,
je kinderen,
je kleinkinderen,
mensen die niet meer geloven,
mensen die buiten de kerk staan en de weg kwijt zijn,
maar ook inleven in jezelf.
Als jij actief in de kerk bent,
en je bent zo hard aan het werk,
en je voelt je vaak zuur,
en teleurgesteld,
en boos misschien wel
om wat er gebeurt in de kerk…..

Als je Jezus hebt toegelaten in je hart,
zoals de verloren zoon,
die ontvangen is door zijn Vader,
die gemerkt heeft dat hij zo  ongekend,
onvoorstelbaar
kostbaar
en belangrijk is voor die Vader,
als je vanuit Jezus mag leven en geloven,
dan heeft God het lijntje gelegd in je leven,
om te kijken
om je in te leven,
om empathisch te zijn,
om vanuit God te kijken,
om vanuit het leven van je broeders en zusters te kijken,
om vanuit het leven van mensen te leren kijken
die nergens iets meer mee hebben.

Je hebt hart voor ze,
je hart wat pijn kan lijden,
de kleur paars van het lijden
komt juist zo naar boven als je leert empathisch te zijn,
als je leert invoelen.
Maar de vreugde loopt daar ook dwars doorheen,
de vreugde van het gevonden zijn,
van het weer thuis komen,
van het ontvangen van de Vader.

Natuurlijk,
wij zijn mensen met onze menselijke ogen,
met ons menselijk gevoel,
maar als je echt gelooft in Jezus,
dan is er een begin van invoelen,
dan is er een begin van invoelen
en kijken met de ogen van de Vader.

Het verhaal wat Jezus vertelt heeft een open eind.
Het is een uitnodiging.
Een uitnodiging aan de oudste zoon.
Om thuis te komen,
ook al heeft die oudste zoon jarenlang met de Vader geleefd,
en nooit echt contact gehad met de Vader…..
Ook voor hem staat de Vader met open armen klaar.
Komt hij thuis?
Komen wij thuis?
Amen.